Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

POSTANOWIENIE

Dnia 4 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący:	SSO Zofia Klisiewicz SSO Urszula Kapustka SSO Tomasz Białka (sprawozdawca)
Protokolant:	staż. Kinga Burny

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2015 r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) S.A. w N.

przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta N., J. Z., A. A., W. A., T. S., R. J., K. A. (1), J. A., L. K., R. S., Miasta N.

o zasiedzenie nieruchomości

na skutek apelacji wnioskodawcy i zażaleń uczestników J. Z., A. A., W. A. oraz uczestników T. S., K. A. (1), J. A., L. K., R. S., R. J.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

z dnia 7 października 2014 r., sygn. akt I Ns 886/12

p o s t a n a w i a :

1.  oddalić apelację wnioskodawcy;

2.  zmienić zaskarżone postanowienie w pkt II w ten sposób, że zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestników : J. Z., A. A., W. A. solidarnie kwotę 3 600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) oraz na rzecz T. S., K. A. (1), J. A., L. K., R. S., R. J. solidarnie kwotę 3 702 zł (trzy tysiące siedemset dwa złote) - tytułem kosztów postępowania, a w pozostałej części orzec, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie;

3.  w pozostałej części zażalenie uczestników J. Z., A. A., W. A. oddalić;

4.  zasądzić od wnioskodawcy : na rzecz uczestników J. Z., A. A., W. A. solidarnie kwotę 1 836 zł (jeden tysiąc osiemset trzydzieści sześć złotych), na rzecz uczestników T. S., K. A. (1), J. A., L. K., R. S., R. J. solidarnie kwotę 1 898 zł (jeden tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt osiem złotych) – tytułem kosztów postępowania apelacyjnego i zażaleniowego;

5.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestników Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta N. i Miasta N. solidarnie kwotę 1 800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

sygn. akt III Ca 41/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 7 października 2014 r. Sąd Rejonowy w Nowym Sączu oddalił wniosek (...) S.A. w N. o zasiedzenie nieruchomości (pkt I)
i stwierdził, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie (pkt II).

W uzasadnieniu podał Sąd, iż przedmiotem postępowania była nieruchomość położona w N.przy ul. (...)stanowiąca działkę ewidencyjną
nr (...)o pow. 0.4021 ha obj. KW nr (...)w której jako współwłaściciele wpisani byli: Skarb Państwa w 2/3 części, J. Z.w 1/9 części, A. A.w 1/9 części i W. A.w 1/9 części. Nieruchomość ta uprzednio stanowiła część pgr (...)obj. Lwh (...), która następnie oznaczona była jako pgr (...), z której została utworzona działka nr (...), następnie podzielona na działki nr (...).

Przedmiotowa nieruchomość na mocy art. 2 ust 1 pkt b dekretu PKWN z dnia
6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej oraz zaświadczenia Wojewódzkiego Urzędu (...)w K.z dnia 27 czerwca 1946 r. została przejęta przez Skarb Państwa na cele reformy rolnej. W księgach gruntowych wpisano w całości jako właściciela Skarb Państwa w miejsce dotychczasowych współwłaścicieli, tj. K. H., H. H. (1)i I. H.- każdy w 1/3 części. Do czasu wpisania własności działki na rzecz Miasta N.w związku
z decyzją komunalizacyjną Wojewody (...)z dnia 7 maja 1993 r. nieruchomość stanowiła własność Skarbu Państwa. Po stwierdzeniu nieważności przedmiotowej decyzji komunalizacyjnej na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji nr 222 z dnia 11 kwietnia 2008 r. ponownie został wpisany jako jej właściciel Skarb Państwa.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 21 czerwca 2005 r., sygn. I C 1004/03 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu stwierdził, iż nie istniały przesłanki do przejęcia na podstawie art. 2 ust 1 lit b dekretu PKWN z dnia 6 września 1944r. przez Skarb Państwa majątku składającego się m.in. z nieruchomości stanowiącej pgr (...)
o pow. 1,4606 ha obj. księgą gruntową lwh (...) gmina katastralna N., którego współwłaścicielką była w 1/3 części K. A. (2)z domu H..

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. I C 414/06 Sąd Rejonowy
w Nowym Sączu uzgodnił treść KW (...)z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, iż nakazał wpisanie w dziale II KW jako właścicieli: T. W.w 1/12 części, R. S.w 1/12 części, K. A. (1)
w 1/18 części, J. A.w 1/18 części oraz L. K.w 1/18 części w miejsce dotychczas ujawnionego właściciela, w 2/3 części pozostawiając zaś Skarb Państwa. Na podstawie umowy z dnia 13 października 2009 r. wymienione osoby zbyły swoje udziały na rzecz J. Z.w 1/9 części, A. A.w 1/9 części oraz W. A.w 1/9 części.

Wnioskodawca powstał z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego
tj. Zakładów (...) w N. na podstawie aktu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną z dnia 6 września 1994 r. Z kolei (...) w N. został powołany w 1951 r. na podstawie zarządzenia Ministra Kolei. Z dniem 1 lipca 1982 r. został on włączony w strukturę przedsiębiorstwa państwowego (...) na podstawie zarządzenia Ministra Komunikacji z dnia 26 czerwca 1982 r. (...) w N. ponownie uzyskały status odrębnego przedsiębiorstwa państwowego z dniem 24 lipca 1991 r. W dniach 16 i 20 października 1995 r. wydane zostały decyzje wojewody na podstawie ustawy z dnia 29 września 1990 r. stwierdzające nabycie przez przedsiębiorstwo państwowe (...) w N. z dniem 5 grudnia 1990r. użytkowania wieczystego nieruchomości, nie dotyczyły one jednak nieruchomości objętej wnioskiem.

Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w N. weszło w posiadanie nieruchomości objętej wnioskiem w latach 50-tych XX w. Działka znajdowała się
w obrębie jego zakładu. Była ogrodzona i stanowiła całość z pozostałą częścią zakładu. Początkiem lat 70-tych została na niej rozpoczęta budowa zbiorników paliwowych. Samoistność jej posiadania należało liczyć od daty 29 grudnia 1973 r., kiedy to zostało oddanych do użytku 5 zbiorników paliwa, a w pozostałej części został urządzony parking. Poprzednicy prawni wnioskodawcy byli zatem
w samoistnym posiadaniu nieruchomości od 29 grudnia 1973 r., natomiast sam wnioskodawca jako spółka uzyskał jej samoistne posiadanie dopiero z dniem
6 września 1994 r. Wnioskodawca nabył posiadanie nieruchomości objętej wnioskiem jako część przedsiębiorstwa państwowego. Na nieruchomości prowadzona była działalność gospodarcza polegająca na naprawach oraz produkcji taboru kolejowego - zatem od daty 29 grudnia 1973 r. stanowiła ona integralną
i niemożliwą do oddzielenia część przedsiębiorstwa wnioskodawcy. Pracownicy tak wnioskodawcy, jak i jego poprzedników, byli przekonani, iż nieruchomość stanowiła własność ich pracodawcy. Wnioskodawca opłacał także podatek od nieruchomości.

Wobec tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał złożony wniosek za nieuzasadniony. W jego ocenie spośród przesłanek niezbędnych do zasiedzenia, które muszą wystąpić kumulatywnie, nie zaistniała przesłanka samoistności posiadania przedmiotu wniosku przez ustawowo wskazany okres czasu. W niniejszej sprawie w myśl art. 176 § 1 k.c. wnioskodawca nie mógł doliczyć do okresu swojego posiadania, okresu posiadania przez poprzednika prawnego
tj. Skarb Państwa, gdyż ten ujawniony był w księdze wieczystej jako właściciel działki w 2/3 części, a domniemanie zgodności tego wpisu z rzeczywistym stanem prawnym nie zostało obalone. Także wpisane aktualnie na rzecz Skarbu Państwa prawo własności w 2/3 części korzystało w dalszym ciągu z domniemania prawdziwości.

Dla doliczenia posiadania niezbędnym warunkiem było także przeniesienie posiadania podczas biegu zasiedzenia, a tego wnioskodawca nie udowodnił. Okoliczność, iż nastąpiło przeniesienie posiadania przez Skarb Państwa na rzecz przedsiębiorstwa państwowego (...) w N., a następnie na rzecz wnioskodawcy, który powstał na podstawie aktu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, w żaden sposób nie została udowodniona.

Wnioskodawca nie przedstawił żadnych dokumentów na potwierdzenie tezy,
iż uzyskał samoistne posiadanie nieruchomości na tej podstawie, że była ona częścią przedsiębiorstwa państwowego, w którego wszystkie prawa i obowiązki wstąpił wnioskodawca jako spółka powstała w wyniku jego przekształcenia. Przedłożone decyzje wojewody stwierdzające nabycie użytkowania wieczystego sąsiednich nieruchomości nie dotyczyły jednak przedmiotu postępowania.

Zgromadzony materiał dowodowy w żaden sposób nie pozwalał na stwierdzenia także, iż po dniu 31 stycznia 1989 r. nastąpiło przeniesienie posiadania nieruchomości przez Skarb Państwa na rzecz przedsiębiorstwa państwowego (...) w N.. Pomimo zniesienia zasady jednolitej własności Skarbu Państwa, żadne zmiany w tym zakresie nie nastąpiły. Omawiana nieruchomość stanowiła integralną i niemożliwą do oddzielenia część przedsiębiorstwa wnioskodawcy. Było to związane ze zwykłym prowadzeniem zakładu produkcyjnego i w żaden sposób nie świadczyło automatycznie o tym, że gruntem, na którym zlokalizowany był zakład, przedsiębiorstwo władało jak właściciel. Przeniesienie posiadania nie nastąpiło, ani poprzez wydanie nieruchomości, gdyż poprzednik prawny wnioskodawcy w dniu
1 lutego 1989 r. już nią władał, ani poprzez wydanie dokumentów, które umożliwiałyby rozporządzanie nieruchomością.

Zdaniem Sądu I instancji wnioskodawca objął w posiadanie samoistne przedmiot postępowania dopiero w dniu 6 września 1994 r., kiedy to (...) S.A.
w N. powstał z wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego. Objął to posiadanie w złej wierze. Wnioskodawca miał bowiem świadomość, iż (...) w N. stało się posiadaczem przedmiotowej działki poprzez samowolne zajęcie nieużytkowanej nieruchomości znajdującej się w sąsiedztwie ówczesnego zakładu produkcyjnego.

Ponadto Sąd zauważył, że bieg ewentualnego zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa (gdyby okazało się, że przedmiotowa nieruchomość nie podlegała działaniu dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej) mógłby faktycznie rozpocząć się, dopiero z chwilą uchylenia przepisów ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych. Do tej daty bowiem efektywne dochodzenie na drodze prawnej zwrotu nieruchomości bezprawnie zajętej na cele reformy rolnej przez właścicieli było faktycznie niemożliwe. Nadto wystąpienie w okresie obowiązywania powołanej ustawy z roszczeniem wydania nieruchomości prowadziłoby do jej przejęcia na własność Państwa. Okoliczności te utożsamił Sąd Rejonowy z istnieniem siły wyższej, o której mowa w art. 121 pkt 4 kc, która prowadzi do zawieszenia biegu zasiedzenia.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy orzekł jak na wstępie, a o kosztach postępowania postanowił na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył wnioskodawca, który zaskarżając go w całości zarzucił mu naruszenie:

- art. 348 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. i art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz art. 340 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że nie zostało udowodnione przeniesienie przez przedsiębiorstwo państwowe (...) w N. posiadania działki (...) na (...) S.A. na mocy aktu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego
z dnia 6 września 1994 r., podczas gdy przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną jest jedynie zmianą formy organizacyjnej przedsiębiorcy z zachowaniem ciągłości działalności danego podmiotu w ramach sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że nie zachodzi przeniesienie posiadania, ponieważ nie ulega zmianie podmiot posiadający, a zmienia się jedynie forma organizacja posiadacza; niezależnie od tego, zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdził w jego ocenie, iż przekształcenie nie wywołało w żaden sposób zmian
w posiadaniu działki (...), które nadal było sprawowane przez ten sam podmiot, funkcjonujący jedynie w zmienionej formie organizacyjnej jako spółka akcyjna;

- art. 171 § 1 k.c. w zw. z art. 7 k.c. i art. 128 k.c. w brzmieniu nadanym ustawą
z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie Kodeksu cywilnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, iż wnioskodawca wobec niemożności doliczenia okresu posiadania nieruchomości przez Skarb Państwa, uzyskał posiadanie dopiero w dniu 6 września 1994 r. w złej wierze, co doprowadziło do odmowy stwierdzenia zasiedzenia ze względu na zbyt krótki upływ czasu, podczas gdy nawet przyjęcie, że przedsiębiorstwo państwowe przekształcone później
w (...) S.A. uzyskało samoistne posiadanie dopiero w dniu 1 lutego 1989 r. (likwidacja zasady jednolitej własności państwowej) sprawia, że zasiedzenie działki przez (...) S.A. nastąpiło z upływem 20 lat, tj. w dniu 1 lutego 2009 r., ponieważ przedsiębiorstwo państwowe uzyskało posiadanie w dobrej wierze, co wynika
z obowiązującego na podstawie art. 7 k.c. domniemania dobrej wiary, które nie zostało obalone przez jakiekolwiek dowody w niniejszej sprawie;

- art. 128 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed 1 lutego 1989 r. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że przed 1 lutego 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe nie mogło być samoistnym posiadaczem nieruchomości, podczas gdy, przedsiębiorstwo państwowe przed 1 lutego 1989 r. miało zdolność do sprawowania posiadania samoistnego, co miało miejsce w stanie faktycznym niniejszej sprawy;

- art. 9 ust. 1 - 4 ustawy z 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych oraz uporządkowaniu niektórych spraw, związanych
z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że wskazane przepisy wyłączały wniesienie powództwa windykacyjnego, podczas gdy art. 9 ust. 1 - 4 przedmiotowej ustawy nie wyłączał wniesienia powództwa windykacyjnego, co doprowadziło do nieprawidłowej oceny przesłanek istnienia siły wyższej zawieszającej bieg zasiedzenia działki (...);

- art. 121 pkt 4 k.c. w zw. z art. 175 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na nieuwzględnieniu, iż przesłanką konieczną do stwierdzenia siły wyższej w postaci systemu prawnego i politycznego uniemożliwiającego dochodzenie zwrotu nieruchomości przed 1989 r. było zachowanie się osób pozbawionych własności lub spadkobierców, polegające w szczególności na podejmowaniu prób odzyskania nieruchomości, co doprowadziło do nieprawidłowej oceny przesłanek istnienia siły wyższej zawieszającej bieg zasiedzenia działki (...);

- art. 121 pkt 4 k.c. w zw. z art. 175 k.c., art. 171 § 1 k.c. oraz art. 9 ust. 1 - 4 ww. ustawy z 12 marca 1958 r. poprzez niewłaściwe zastosowanie w stanie faktycznym niniejszej sprawy i uznanie, że bieg zasiedzenia działki (...) uległ zawieszeniu
w okresie obowiązywania ustawy z 12 marca 1958 r., podczas gdy jej art. 9 ust. 1 – 4 nie znajdował zastosowania do działki (...), ponieważ co najmniej od 1973 r. nie była ona nieruchomością rolną w rozumieniu ustawy;

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 340 k.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie wniosków sprzecznych z własnymi ustaleniami,
a polegające na uznaniu za nieudowodnione przeniesienia posiadania na rzecz spółki akcyjnej - obecnie (...) S.A., podczas gdy zebrane dowody z dokumentów oraz zeznania świadków potwierdziły, że przedsiębiorstwo państwowe zarówno przed 6 września 1994 r., jak i później w zmienionej formie organizacyjnej na spółkę akcyjną, posiadało samoistnie działkę (...), co oznacza, że ciągłość posiadania została zachowana;

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznaniu za nieudowodnione,
że Skarb Państwa w świetle prawa nie był właścicielem działki (...) powołując się na domniemanie prawdziwości ksiąg wieczystych, podczas gdy Sąd związany był wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 21 czerwca 2005 r., w którym stwierdził, że nie istniały przesłanki do nabycia działki (...) na podstawie dekretu PKWN z 1944 r., co oznacza, że owa działka nie została nabyta przez Skarb Państwa, co obala domniemanie prawdziwości ksiąg wieczystych w niniejszym postępowaniu;

- art. 233 k.c. w zw. z art. 339 k.c. i art. 7 k.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na ustaleniu, że Skarb Państwa nabył posiadanie samoistne działki (...) z dniem 29 grudnia 1973 r. w złej wierze, przy jednoczesnym ustaleniu, że przedsiębiorstwo państwowe przekształcone później
w spółkę akcyjną weszło w posiadanie nieruchomości w latach 50-tych XX w., co przy domniemaniu posiadania samoistnego oraz domniemaniu dobrej wiary posiadania, które nie zostały w niniejszym posiadaniu obalone, obligowało Sąd Rejonowy do ustalenia, że nabycie posiadania nastąpiło w latach 50-tych XX w. dobrej wierze.

W oparciu o tak postawione zarzuty zażądał zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez stwierdzenie zasiedzenia przedmiotowej działki z dniem 30 grudnia 2003 r., bądź z dniem 1 lutego 2009 r. Wniósł także o zasądzenie od uczestników na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. Ewentualnie wniósł o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedziach na apelację uczestnicy Skarb Państwa – Prezydent Miasta N. i Miasto N., a także T. S., K. A. (1), J. A., L. K., R. S. i R. J. wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawcy na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej uczestnicy J. Z., A. A.
i W. A. wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie na ich rzecz od wnioskodawcy kosztów postępowania odwoławczego wg norm przepisanych.

Powyższe orzeczenie Sądu Rejonowego w zakresie rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania zaskarżyli zażaleniem uczestnicy J. Z., A. A. i W. A.. Wskazali na naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób uniemożliwiający ocenę toku dokonanego wywodu, który doprowadził do zastosowania przez Sąd zasady ogólnej z art. 520 § 1 k.p.c. zamiast unormowania z art. 520 § 2 lub 3 k.p.c. Podnieśli także naruszenie art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie. Uzasadniając, iż interesy stron w niniejszym postępowaniu były niewątpliwie sprzeczne wobec siebie wnieśli o zmianę postanowienia w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od wnioskodawcy na ich rzecz kwoty 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania - kosztów zastępstwa procesowego, a także kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Zażalenie na postanowienie w części dotyczącej kosztów postępowania wnieśli także uczestnicy T. S., K. A. (1), J. A., L. K., R. S. i R. J.. Zarzucili oni błędne zastosowanie art. 520 § 1 k.p.c. w sytuacji, gdy interesy stron były sprzeczne,
a wniosek został oddalony. W ich ocenie zastosowanie winno znaleźć unormowanie z art. 520 § 3 k.p.c. w związku z czym zażądali zmiany orzeczenia poprzez zasądzenie od wnioskodawcy na ich rzecz kwoty 3.702 zł tytułem kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a także kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja była bezzasadna.

Nie zachodzą uchybienia, które zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu, a których skutkiem byłaby nieważność postępowania.

Sąd Rejonowy wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i właściwie ocenił zebrany materiał dowodowy oraz dokonał na jego podstawie prawidłowych ustaleń faktycznych. Sąd Okręgowy podziela te ustalenia faktyczne i przyjmuje za własne, nie zachodzi więc potrzeba ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r., sygn. akt I CSK 147/05, LEX nr 190753).

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ma podstaw do przyjęcia, że przed dniem
1 lutego 1989 roku, kiedy weszła w życie ustawa z dnia 31 stycznia
1989 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny (Dz.U. Nr 3, poz. 11) nadająca nowe
brzmienie art. 128 § 1 k.c., przedsiębiorstwo państwowe mogło zostać uznane za samoistnego posiadacza nieruchomości. Do tego dnia, zgodnie z zasadą jednolitego funduszu własności państwowej wyrażonej właśnie w art. 128 k.c. w pierwotnym brzmieniu, przedsiębiorstwa państwowe, choć miały samodzielność prawną względem Skarbu Państwa (były osobami prawnymi), to zarządzały jedynie mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa. Teoria ta obejmowała też posiadanie, a w konsekwencji to Skarb Państwa należałoby uznać za posiadacza nieruchomości, podczas gdy przedsiębiorstwo państwowe było jedynie jej dzierżycielem. Państwowa osoba prawna przed dniem 1 lutego 1989 r. nie mogła więc nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych. Może jednak do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Pogląd ten jest zgodny z licznymi wypowiedziami Sądu Najwyższego (np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia: 4 lipca 2014 r. II CSK 551/13;
13 czerwca 2013 r. IV CSK 672/12; 25 stycznia 2006 r. I CSK 11/05, nie publ.;
10 kwietnia 2008 r. IV CSK 21/08, nie publ.; 17 grudnia 2008 r. I CSK 171/08, OSNC 2010/1/15; 10 grudnia 2010 r., III CZP 108/10, nie publ.; 13 października 2011 r.,
V CSK 502/10, nie publ. oraz wyroki z dnia 9 grudnia 2009 r. IV CSK 291/09
i 8 czerwca 2005 r. V CSK 680/04 nie publ.; z 31 maja 2006 r. IV CSK 149/05, nie publ.). Przed wspomnianą datą zasiedzenie własności przez przedsiębiorstwo państwowe na swoją rzecz, także w odniesieniu do działek stanowiących własność osób fizycznych, było niedopuszczalne (por. np. uchwalę Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2009 r., III CZP 70/09, OSNC 2010, Nr 5, poz. 64 i postanowienie SN z dnia 20 stycznia 1993 r., II CRN 146/92 - nie publ.). Skutki prawne związane
z posiadaniem w tamtym okresie przez przedsiębiorstwo państwowe nieruchomości mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa, a nie na rzecz tego przedsiębiorstwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2003 r., V CK 24/03, niepubl.).

W świetle powyższego najwcześniejszy możliwy termin rozpoczęcia biegu zasiedzenia na rzecz przedsiębiorstwa państwowego, z którego utworzona została spółka (...), to wspomniany już dzień 1 lutego 1989 roku.

Posiadanie to uznać należałoby jednak za wykonywane w warunkach złej wiary skoro przedsiębiorstwo to (wówczas (...)) nie miało żadnych podstaw do przyjęcia, że przysługuje mu prawo własności nieruchomości. Nie upoważniała do tego treść księgi wieczystej, w której figurował Skarb Państwa, ani sposób objęcia nieruchomości we władanie. Sam apelujący zresztą powoływał się na jej samowolne zagarnięcie w przeszłości. W takim wypadku termin konieczny do zasiedzenia wynosiłby 30 lat zgodnie z art. 172 k.c. w zw. z art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U.1990.55.321). Upływałby zatem dopiero w 2019 roku.

Wbrew twierdzeniom apelacji domniemanie prawdziwości wpisu prawa własności w księdze wieczystej w zakresie wykazanych właścicieli nie zostało obalone. Orzeczenie Sądu Okręgowego z dnia z dnia 21 czerwca 2005 r., na które powoływał się wnioskodawca, odnosiło się nie do całej nieruchomości, lecz jedynie do udziału 1/3 części przysługującego K. A. (3). W pozostałej części właścicielem pozostaje w dalszym ciągu Skarb Państwa i prawdziwość wpisu w tym zakresie nie została skutecznie obalona. W toku niniejszego postępowania nie zostały przedstawione żadne okoliczności i dowody, które pozwalałyby zakwestionować nabycie tych udziałów przez Skarb Państwa w trybie przepisów
o reformie rolnej.

Wnioskodawca nie powoływał się na wcześniejsze posiadanie nieruchomości przez Skarb Państwa. Jego wniosek był zresztą skierowany przeciwko przysługującemu również Skarbowi Państwa prawu własności. Nie ma więc podstaw do doliczania okresu posiadania nieruchomości wykonywanego na rzecz Skarbu Państwa. Zabieg ten jest zresztą nieskuteczny także w zakresie udziału pozostałych uczestników. Artykuł 176 § 1 kc stanowi bowiem, że doliczenie czasu posiadania nieruchomości przez poprzednika wymaga jego przeniesienia na obecnego posiadacza. Słusznie zaś zauważa Sąd Rejonowy, że nie zostało to wykazane. Brak jest na to dowodów, a sam wnioskodawca na taką czynność się nie powołuje.
W żaden sposób nie zostało to zamanifestowane na zewnątrz. Istnienie zamiaru przeniesienie posiadania przez Skarb Państwa jest zresztą wątpliwe w świetle podjętych przez organy Państwa decyzji komunalizacyjnych, które uznać trzeba za zaprzeczenie faktu przeniesienia samoistnego posiadania na rzecz przedsiębiorstwa, z którego później powstała (...) SA. Nie ma żadnych podstaw do przyjęcie,
że władanie nieruchomością przez przedsiębiorstwo, z którego została utworzona spółka, miało inny charakter w stosunku do udziału Skarbu Państwa i osób fizycznych, którym przysługiwała 1/3 część nieruchomości. Nie było to w żaden sposób okazywane na zewnątrz.

Zarzut naruszenia art. 233 kpc w zw. z art. 348 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c.
i art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz art. 340 k.c. jest nieskuteczny. Skoro bowiem jak zaznaczono przedsiębiorstwo państwowe nie mogło zasiadywać nieruchomości przed dniem
1 lutego 1989 r., to bez znaczenia było wskazywanie, że doszło do przekazania posiadania nieruchomości przy okazji komercjalizacji przedsiębiorstwa. Konieczne byłoby bowiem uprzednie wykazanie, że przedsiębiorstwo to nabyło posiadanie samoistne nieruchomości w wyniku przeniesienia go przez Skarb Państwa, a do tego nie ma podstaw.

Wprawdzie po zmianie przepisów kodeksu cywilnego po przełomie ustrojowym w 1989 r. przekazywano przedsiębiorstwom państwowym na własność majątek, którym dotychczas władały. Zdaniem Sądu Okręgowego samego faktu zmian legislacyjnych (m. in. kodeksu cywilnego w zakresie umożliwiającym uwłaszczenie majątkiem Skarbu Państwa) będącego pochodną zmiany modelu państwa, nie można utożsamiać z automatycznym przejęciem mienia Skarbu Państwa przez konkretne podmioty. Przeniesienie posiadania takiego mienia prócz zmiany przepisów, wymagało dla swej skuteczności dodatkowej aktywności o znaczeniu prawnym w postaci umowy, decyzji, czy też innego zdarzenia prawnego, z których by wynikało faktyczne przejęcie posiadania samoistnego mienia dotychczas państwowego.

Przeniesienia posiadania nieruchomości przez Skarb Państwa nie nastąpiło
z mocy prawa wraz z wejściem w życie zmiany treści art. 128 kc. Przywołana ustawa nowelizująca kodeks cywilny w tym zakresie nie spowodowała bowiem przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym - z mocy przepisów kodeksu cywilnego i ustaw szczególnych - uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie tej ustawy. Dopiero w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy
o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464) uregulowano, że: "grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy (związku międzygminnego), z wyjątkiem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu wejścia w życie ustawy w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa, stają się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego; nie narusza to praw osób trzecich; uprawnienia państwowych gospodarstw rolnych do będących w dniu wejścia w życie ustawy w ich zarządzie gruntów stanowiących własność Państwa reguluje odrębna ustawa".
W wyniku więc dodatkowej regulacji doszło do wyposażenia przedsiębiorstw
w majątek, który znajdował się w ich zarządzie. Nie ma jednak oczywiście podstaw do stwierdzenia, że nieruchomość objęta wnioskiem podzieliła taki los. Stwierdzono bowiem nabycie przez przedsiębiorstwo użytkowania wieczystego jedynie
w stosunku do sąsiednich nieruchomości. Z powyższego wynika jednak,
że przeniesienie posiadania samoistnego przez Skarb Państwa (na rzecz którego było ono wykonywane) na przedsiębiorstwo państwowe, nie następowało z mocy prawa. Do wniosków takich prowadzi także analiza regulacji zawartej w art. 80 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U.1991.30.127). Dalej bowiem możliwa była sytuacja,
że przedsiębiorstwo posiadanie to wykonywało w Skarbu Państwa imieniu.

Podsumowując skoro zatem nie doszło do przekazania posiadania nieruchomości w którykolwiek ze sposób przewidziany w kodeksie cywilnym, to nie można przyjąć, że rozpoczęcie biegu terminu zasiedzenia na rzecz wnioskodawcy miało miejsce w okresie wcześniejszym tj. przed 1 lutego 1989 roku. Nie ma zatem potrzeby rozważania zasadności pozostałych zarzutów apelacji, w tym kwestionujących przyjęcie przez Sąd Rejonowy zawieszenia biegu tego terminu
w trakcie obowiązywania ustawy z dnia 12 marca 1958 r.

Zasadniczo rację mieli uczestnicy skarżący we wniesionych zażaleniach rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w zakresie kosztów postępowania.

Podniesione w nich argumenty były zasadne. Wedle zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. koszty postępowania nieprocesowego nie podlegają rozliczeniu pomiędzy uczestnikami tego postępowania, lecz każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Reguła ta doznaje ograniczeń, jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne (art. 520 § 2 k.p.c.), a także, gdy interesy uczestników są sprzeczne lub jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (art. 520
§ 3 k.p.c.). Stworzenie katalogu spraw, w których interesy uczestników są sprzeczne nie jest możliwe, nie powinno jednak budzić sprzeciwu stwierdzenie,
że w postępowaniu nieprocesowym są rozpoznawane sprawy, w których interesy uczestników zazwyczaj są sprzeczne oraz, że do tej kategorii zaliczają się sprawy
o stwierdzenie nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie. Sprzeczność co do wyniku sprawy oczekiwanego przez wnioskodawcę i uczestnika postępowania jest wyraźna (zob. postanowienie SN z 26 lipca 2012 r., sygn. akt II Cz 86/12, Lex
nr 1228797). Uznając zatem, iż właściwym jest, aby wynik postępowania znalazł swoje odzwierciedlenie również w zakresie poniesionych przez strony kosztów, zaskarżone orzeczenie zmieniono ustalając sposób ich ponoszenia wg art. 520 § 3 k.p.c. do wysokości stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata. Ich wysokość w tym zakresie jeśli chodzi o postępowanie pierwszoinstancyjne ustalono na podstawie § 6 pkt 7 w zw. z § 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.). Do wyliczonej w ten sposób kwoty (3.600 zł) na rzecz uczestników T. S.i K. A. (1), J. A., L. K., R. S., R. J.należało jeszcze doliczyć kwotę 102 zł poniesioną tytułem opłat skarbowych od pełnomocnictw. O ewentualnych pozostałych kosztach postępowania poniesionych przez strony przed Sądem Rejonowym orzeczono na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. Zażalenie uczestników J. Z., A. A.i W. A.podlegało w pozostałej części oddaleniu jako niezasadne. Nie było bowiem żadnych podstaw do zasądzenia wynagrodzenia według wyższej niż minimalna stawki.

Wobec skuteczności zażaleń i bezzasadności apelacji, żalącym uczestnikom przysługiwał zwrot poniesionych na ten cel kosztów, na które złożyły się poniesione opłaty od zażaleń w zakresie w jaki okazały się zasadne oraz koszty zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji (1.800 zł) za postępowanie apelacyjne wyliczone na podstawie § 6 pkt 7 w zw. z § 8 pkt 1 i § 13 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia. Należne uczestnikom Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta N. i Miastu N. koszty postępowania apelacyjnego zostały ustalone natomiast w oparciu o § 6 pkt 7 w zw. z § 7 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację wnioskodawcy. O zmianie postanowienia dokonanej w sposób opisany w pkt 2 sentencji orzekł w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., a w pozostałym zakresie zażalenie uczestników wymienionych w pkt 3 sentencji zostało oddalone stosownie do art. 385 k.p.c. w zw. z 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.