Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30.05.2018 roku

Pozwem inicjującym przedmiotowe postępowanie skierowanym przeciwko Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) powód L. P. (1) domagał się: stwierdzenia nieważności aktu notarialnego Rep. A. nr (...) sporządzonego w dniu 29 lipca 2015 roku w Kancelarii Notarialnej w Z. ul. (...), przed Notariuszem Ł. Ż. w zakresie przeniesienia na rzecz Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) działających jako wspólnicy spółki cywilnej (...) s.c. (...), J. Z.” z siedzibą w Z. całości udziałów przysługujących L. P. (1) (uprzednio K. K. (1)) w prawie własności nieruchomości położonych w Z., gmina M. Z., powiat (...), województwo (...), a to: udziału wynoszącego 1/4 w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. nr (...) Miasto Z., o pow. 0.0901 ha, obj. KW (...) Sądu Rejonowego w Zakopanem i udziału wynoszącego 1/8 w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. nr (...) Miasto Z., o pow. o 0135 ha, obj. KW (...) Sądu Rejonowego w Zakopanem (k. 1-8).

Motywując pozew powód podniósł, że aktem notarialnym z dnia 29 lipca 2016 roku, przeniósł odpłatnie na rzecz pozwanych całość przysługującego mu udziału do wysokości 1/4 części w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. nr(...)obj. KW (...) oraz całość przysługującego mu udziału do wysokości 1/8 w nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. nr(...)obj. KW (...). Tytułem zapłaty ceny otrzymał od pozwanych kwotę 50.000 zł. Powód zaznaczył, że obecnie nosi nazwisko (...). Powód podkreślił, że jeszcze przed zawarciem przedmiotowej umowy, strony zgodnie i w porozumieniu ustaliły dodatkowe warunki kontraktu, które nie zostały ujęte w samej treści aktu notarialnego. Stosownie do tych postanowień, powód zdecydował się na sprzedaż przysługujących mu udziałów w wyżej wskazanych nieruchomościach za uzgodnioną kwotę tylko przy jednoczesnym zobowiązaniu pozwanych, iż dokonają oni dopłaty w wysokości 600 złotych do każdego metra kwadratowego gruntu odkupionego od powoda, co nastąpi w przypadku nabycia przez nich pozostałych udziałów w prawie własności przedmiotowych nieruchomości, stanowiących własność matki powoda M. K. (1), natomiast na wypadek braku porozumienia pomiędzy pozwanymi a w/w współwłaścicielką w przedmiocie sprzedaży przysługujących jej udziałów, S. Ł. (1) i Ł. Z. (1) przeniosą nabyte od powoda udziały z powrotem na jego rzecz przy jednoczesnym zwrocie zapłaconej kwoty. Powód zaznaczył, że wyłącznie przekonanie o ustaleniach składanych przez pozwanych wielokrotnie przed zawarciem kontraktu notarialnego, stanowiło dla niego asumpt do zawarcia umowy na warunkach określonych w akcie notarialnym. Nieformalne ustalenia były warunkiem koniecznym i czynnikiem decydującym o wyrażeniu przez powoda zgody na sprzedaż przysługujących mu udziałów w przedmiotowych nieruchomościach. Zestawiając ze sobą dane w postaci uzyskanej ceny sprzedaży w wysokości 50 000 zł oraz powierzchni odpowiadającej nabytym przez pozwanych udziałom, cena sprzedaży jednego metra, kształtowała się na poziomie ok 206,5 złotych. Kwota ta w sposób rażący odbiegała od cen w obrocie tego typu nieruchomościami, zlokalizowanymi w jednej z najbardziej reprezentatywnych, komercyjnych i popularnych części Z. tj. przy ulicy (...) w niewielkiej odległości od K.. Uwzględniając tylko względy ekonomiczne należy wykluczyć założenie, że powód zgodziłby się na zbycie na rzecz pozwanych przysługujących mu udziałów po cenie niewiele większej ponad 200 złotych za metr, mogąc bez specjalnego trudu w warunkach rynkowych uzyskać kwotę co najmniej czterokrotnie wyższą. Wyłącznie oświadczenia pozwanych, że na wypadek zakupu pozostałych udziałów w prawie własności przedmiotowych nieruchomości dokonają znaczącej dopłaty do każdego metra nabytego od powoda lub zwrócą mu te udziały przesądziły o podjęciu decyzji o ich sprzedaży. Powód podkreślił też, że do chwili obecnej M. K. (1) nie zbyła udziałów na rzecz pozwanych. Zdaniem powoda kontrakt taki nie zostanie zawarty, dlatego pismem z dnia 6 lipca 2016 roku wezwał pozwanych do realizacji uzgodnień poczynionych przed zawarciem notarialnej umowy sprzedaży. W piśmie tym powód zaprezentował swoje stanowisko, w którym wyraził wolę ponownego objęcia uprzednio sprzedanych udziałów we współwłasności przedmiotowych nieruchomości. W tym też celu umówił wizytę w Kancelarii Notarialnej w Z. na dzień 14 lipca 2016 roku, o czym zawiadomił pozwanych. Zarówno S. Ł. (1) jak i Ł. Z. (1) nie stawili się w podanym terminie w Kancelarii Notarialnej, jak również w żaden sposób nie poinformowali powoda o przyczynach niestawiennictwa. Brak stawiennictwa w Kancelarii Notarialnej, jak również jakikolwiek reakcji ze strony pozwanych, wywołały u powoda przeświadczenie, iż w sposób celowy i świadomy został przez nich wprowadzony w błąd. Powód złożył w dniu 21 lipca 2016 roku na piśmie oświadczenie, którym uchylił się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w dniu 29 lipca 2015 roku w akcie notarialnym w zakresie sprzedaży pozwanym przysługujących mu udziałów. Zdaniem powoda działanie pozwanych miało na celu wywołanie u niego mylnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy w celu skłonienia go do złożenia oświadczenia woli, które skutkowało niekorzystnym rozporządzeniem mieniem, ze szkodą dla niego i z oczywistą korzyścią dla pozwanych. Działanie to przejawiało się w wielokrotnych zapewnieniach składanych przez pozwanych wobec powoda, iż albo uzyska on dopłatę do otrzymanej kwoty 50.000 złotych — w wypadku nabycia przez pozwanych pozostałych udziałów w prawie własności przedmiotowej nieruchomości, bądź też udziały te staną się na powrót jego własnością — jeżeli pozwani nie będą w stanie nabyć pozostałych udziałów stanowiących własność M. K. (1). Widocznym zatem pozostaje intencjonalne nastawienie pozwanych, działających celowo i rozmyślnie, dążących do wywołania u powoda niezgodnego z prawdą obrazu rzeczywistości. Zdaniem powoda działanie pozwanych nie miało charakteru jednorazowego, lecz stanowiło postępujący proces polegający na umacnianiu go w błędnym przekonaniu, że uzyska on dopłatę lub zwrot zbytego prawa, co przejawiało się wielokrotnymi deklaracjami pozwanych - zarówno przed zawarciem notarialnej jak również jakiś czas po podpisaniu aktu notarialnego.

Postanowieniem z dnia 12.08.2016 roku - k. 39 Sąd Rejonowy w Zakopanem sprawdził z urzędu wartość przedmiotu postępowania. Na podstawie opinii biegłego R. H. z dnia 21.12.2016 roku (k. 59-), który ustalił wartość rynkową udziałów powoda w nieruchomości obj. KW (...) i (...) na 238.100 zł Sąd Rejonowy w Zakopanem ustalił wartość przedmiotu sporu na taką właśnie kwotę i przekazał sprawę do tut Sądu - k. 102.

Pismem z dnia 25.01.2017 roku (k.103) pozwani Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) podali, że właścicielem nieruchomości objętych sporem jest W. S..

Powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika pismem z dnia 30.05.2017 roku wniósł o wezwanie do sprawy w charakterze pozwanego na zasadzie art. 195 kpc W. S. - k. 128.

Postanowieniem z dnia 16.06.2016 roku - k. 124 wezwano do udziału w sprawie w charakterze pozwanego W. S..

Pozwani S. Ł. (1) i Ł. Z. (1) w odpowiedzi na pozew wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na ich rzecz kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z normami przewidzianymi prawem (k. 143-144).

W uzasadnieniu podnieśli, że zgodnie z utrwalonymi poglądami doktryny prawa cywilnego błąd polega na różnicy między wolą a jej wyrazem (oświadczeniem), wywołanej mylnym wyobrażeniem o treści dokonywanej czynności prawnej. Błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej i mieć charakter istotny. Według pozwanych w realiach niniejszej sprawy nie sposób uznać, że wskazane przesłanki zostały zrealizowane. Powodowie zaznaczyli, że to sam powód był inicjatorem zawarcia umowy. To on zgłosił się o pozwanych i zaproponował im przeprowadzenie transakcji. Powód decyzję o sprzedaży przysługujących mu udziałów w nieruchomości podjął samodzielnie i poprzedził ją zapewne tzw. „badaniem rynku”. Pozwani zaznaczyli, że na żadnym etapie negocjacji nie nalegali na szybkie zawarcie umowy. Cały czas inicjatywa leżała po stronie powoda. Ponadto nieruchomość będąca przedmiotem aktu notarialnego ma skomplikowany stan prawny, który w poważny sposób utrudniał jej sprzedaż na wolnym rynku. Powód był właścicielem jedynie mniejszościowego udziału w nieruchomości ( 1/4 ) nadto jego udział był obciążony prawem dożywocia. Dom znajdujący się na działce był w stanie śmierci technicznej. Możliwość jakiegokolwiek ekonomicznego wykorzystania nieruchomości wiązała się z koniecznością przeprowadzenia czasochłonnego i kosztownego postępowania o zniesienie współwłasności, którego wynik był dla pozwanych oczywiście wielką niewiadomą. Wartość rynkowa udziału powoda była zatem znikoma a wszelkie środki finansowe zainwestowane przez potencjalnych nabywców były w istocie rzeczy zamrożone z ekonomicznego punktu widzenia. Stan prawny nieruchomości oraz wysokość nabywanych udziałów determinowała również stanowisko pozwanych kierujących się rachunkiem ekonomicznym. Pozwani przyznali, iż w trakcie prowadzonych negocjacji w rozmowach pojawiała się kwestia możliwości nabycia pozostałych udziałów w nieruchomości będących własnością rodziny powoda. Stan rzeczy przedstawiał się jednak inaczej niż twierdzi to powód. Otóż to powód zapewniał pozwanych, że nie będą oni mieli problemów z nabyciem pozostałych udziałów, a on sam dołoży starań aby transakcje te zrealizować. Tylko bowiem nabycie co najmniej większościowych udziałów w nieruchomości dawało pozwanym możliwość realizacji ich ekonomicznych interesów. W trakcie prowadzonych negocjacji pozwani nie składali powodowi żadnych wiążących zapewnień, co do okoliczności które wskazuje powód. Oczywiście w przypadku, w którym dzięki staraniom powoda, w nakłonieniu jego rodziny do sprzedaży pozostałych udziałów, wynagrodzenie powoda z tego tytułu miało stanowić jego swoiste dodatkowe wynagrodzenie. Wynagrodzenie to tym samym urealniałoby osiągniętą już przez niego cenę sprzedaży jego udziałów, w związku z istotną zmianą okoliczności. Rozwiązanie takie było uczciwe i korzystne dla obu stron. Sama umowa sprzedaży została zawarta w Kancelarii Notarialnej. W umowie tej nie ma żadnych zapisów dotyczących dodatkowego zobowiązania pozwanych do zapłaty jakichkolwiek kwot na rzecz powoda. Gdyby rzeczywiście pozwani zapewniali powoda o takich zobowiązaniach i co więcej były one częścią ich umowy, stanowiąc jej esentialia negoti zapewne powód odmówiłby podpisania kontraktu, który przecież czytał. Co więcej w na stronie 10 aktu notarialnego znajduje się zapis, zgodnie z którym stawający zapewniają, że łączna cena sprzedaży odpowiada wartości rynkowej udziałów w nieruchomościach będących przedmiotem niniejszej umowy. Twierdzenia powoda zmierzające do wykazania, że zawarł on umowę działając pod wpływem błędu są pozbawione racji. Ponadto według poglądów orzecznictwa okoliczności, na które powołuje się powód nie mogą być rozpatrywane w kontekście instytucji błędu. Ewentualne nabycie przez pozwanych dalszych udziałów w nieruchomości było bowiem zdarzeniem przyszłym i niepewnym. Co do zdarzenia tego powód zresztą miał pełną świadomość i nie sposób twierdzić, iż mamy tu do czynienia z jakimkolwiek jego błędnym wyobrażeniem co do tej okoliczności. Jest również zupełnie dowolnym twierdzeniem, stworzonym przez powoda na użytek niniejszego postępowania, twierdzenie, zgodnie z którym pozwani w przypadku nie dojścia do skutku nabycia pozostałych udziałów mieliby przenieść zwrotnie na powoda własność nieruchomości. Powód nie podaje nawet czy mechanizm ten miałby być aktywowany w przypadku braku nabycia wszystkich pozostałych udziałów czy ich części oraz w jakim terminie. Również i tego zastrzeżenia brak jest w treści kontraktu notarialnego. Na marginesie pozwani wskazali, że w okresie w którym byli współwłaścicielami nieruchomości wywiązywali się również z obowiązków wynikających z treści prawa dożywocia obciążających ich udział. Pozwani podnieśli też, że powód już po podpisaniu aktu notarialnego w sposób samowolny dokonał demontażu okien i drzwi do budynku, doprowadzając do jego ruiny. Powód nie podjął też, żadnych działań zmierzających do przekonania rodziny do zbycia pozostałych udziałów, zmusił pozwanych do osobistego zajęcia się tą sprawą. Nikt z pozostałych współwłaścicieli nie wyraził gotowości do sprzedaży swych udziałów. Decyzja powoda o sprzedaży udziału spotkała się z dezaprobatą pozostałej części rodziny. W tej sytuacji pozwani podjęli próbę sprzedaży udziałów na wolnym rynku. Nikt jednak nie był zainteresowany zakupem wskazanych udziałów. Dopiero pozwany W. S. odpowiedział pozytywnie na ofertę pozwanych. Nieruchomość siedliskowa W. S. graniczy bowiem z nieruchomością objętą żądaniem pozwu. W tej sytuacji W. S. był jedyną osobą zainteresowaną, bowiem liczył, że przeprowadzenie postępowania o zniesienie współwłasności pozwoli mu na odłączenie części działki i dołączenie jej do jego nieruchomości siedliskowej.

Pozwany W. S. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie pozwu skierowanego wobec niego i nieobciążanie go kosztami powstępowania. Podniósł, że okoliczności przedstawione w pozwie nie były mu znane. Nie miał żadnej informacji o konflikcie między stronami dotyczącego treści umowy sprzedaży. Udział w działkach zakupił w dniu 21.10.2016 roku za 90.000 zł, w zamiarze uzyskania miejsca na zorganizowanie parkingu dla swojej sąsiadującej nieruchomości. Zdaniem pozwanego spór w sprawie nie dotyczy jego osoby (k. 147-148).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód L. P. (1) do dnia 4.08.2015 roku nazywał się K. K. (1). Decyzją z dnia 4.08.2015 roku Kierownik USC w Z. na wniosek powoda zmienił mu imię i nazwisko na L. P. (1).

(dowód: kopia decyzji Kierownika USC w Z. z dnia 4.08.2015 roku k. 21)

Powód był współwłaścicielem 1/4 udziału w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. (...) o pow. 0.0901 ha, poł. w Z. obj. KW (...) i 1/8 udziału w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. (...) poł. w Z. o pow. o 0135 ha, obj. KW (...). W/w udziały powód uzyskał na podstawie umowy dożywocia, zobowiązując się do zapewnienia opieki ciotce J. M..

(okoliczność niesporna)

Powód był skonfliktowany ze swoją rodziną generacyjną w tym matką M. K. (1). Chciał sprzedać przysługujące mu udziały w nieruchomości w Z. i oddzielić się od rodziny w Z.. Planował wyjechać do P., gdzie chciał zakupić mieszkanie i zacząć życie od nowa. Wcześniej mieszkał w trudnych warunkach w starym, zniszczonym domu poł na dz.(...)w Z. razem z ciotką J. M., którą się opiekował. W 2014 roku J. M. do siebie do Z. zabrała M. K. (1), bo powodowi trudno było sprostać opiece nad ciotką.

Powód bardzo aktywnie poszukiwał nabywców swoich udziałów. Miał duże trudności, bo stan prawny nieruchomości był złożony. Ponadto był udziałowcem mniejszościowym, a dom na nieruchomości był w bardzo złym stanie technicznym.

Za pośrednictwem jednego z adwokatów w Z. powód skontaktował się z pozwanymi Ł. Z. (1) i S. Ł. (1).

W/w pozwani zainteresowali się zakupem udziałów powoda, ale po niskiej cenie z uwagi na stan nieruchomości i mniejszościowe udziały powoda dodatkowo obciążone prawem dożywocia. Wszystkie pertraktacje powód czynił z S. Ł. (1).

Powód zgłosił się zatem do notariusza Ł. Ż., aby przygotował dokumenty do umowy sprzedaży około 20.07.2015 roku.

(dowód: częściowo zeznania świadka L. P. (2) k. 163-164 0:32:45, zeznania świadka M. K. (1) k. 164 0:58:24, zeznania świadka Ł. Ż. k. 163 0:18:11, częściowo zeznania powoda k. 182-183 0:2:28)

W dniu 29.07.2015 roku w Kancelarii Notarialnej w Z. ul. (...), przed Notariuszem Ł. Ż. powód L. P. (1) (akcie notarialnym odnotowano uprzednie imię i nazwisko powoda K. K. (1)) zawarł z pozwanymi Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) działającymi jako wspólnicy spółki cywilnej (...) s.c. (...), J. Z.” z siedzibą w Z. umowę sprzedaży (zarejestrowaną w Rep.(...) - w stanie wolnym od wszelkich innych obciążeń poza wyszczególnionymi w akcie notarialnym, roszczeń i praw osoby trzecich - całych przysługujących mu udziałów w nieruchomościach położonych w Z., gmina M. Z., powiat (...), województwo (...), obr. 12, a to: udziału wynoszącego 1/4 w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. nr(...)o pow. 0.0901 ha, obj. KW (...) i udziału wynoszącego 1/8 w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. (...), o pow. o 0135 ha, obj. KW (...) za cenę 50.000 zł łącznie. K. K. (1) potwierdził w dniu zawarcia umowy przekazanie mu przez pozwanych Ł. Z. i S. Ł. części ceny sprzedaży w kwocie 4.749,50 zł. Z reszty ceny sprzedaży w kwocie 45.250,50 zł w dniu 29.07.2015 roku pozwani zobowiązali się zapłacić 5.250,50 zł w US w Z. tytułem spłaty całkowitej zaległość z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych za 2014 rok z odsetkami, obciążających udział powoda, a kwotę 40.000 zł przelać na wskazany przez powoda rachunek bankowy.

W punktach I-III umowy sprzedaży stwierdzono, że powód na podstawie umowy dożywocia z dnia 13.03.2014 roku jest współwłaścicielem nieruchomości poł. w Z., tj. posiada udział wynoszący:

- 1/4 w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. (...) o pow. 0.0901 ha, obj. KW (...), nieruchomości z przeznaczeniem na tereny mieszkaniowe zabudowanej budynkiem mieszkalnym o pow. 150 mkw wybudowanym około 100 lat wcześniej, znajdującym się w złym stanie technicznym i przeznaczonym do kapitalnego remontu, z dojazdem pośrednim do drogi publicznej przez niezabudowaną działkę nr (...), która stanowiła drogę, w budynku były zameldowane: M. K. (1) na pobyt stały i na pobyty czasowe: A. B., K. K. (2), A. M. (2), J. T., nieruchomość ta obciążona była prawem osobistym-prawem dożywocia na rzecz żyjącej J. M. z art. 908 par 1 kc na udziale powoda i M. K. (1), oraz hipoteką przymusową na udziale powoda na rzecz SP- Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. do kwoty 7.278,60 z tytułu zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych za 2014 rok z odsetkami i hipoteką przymusową na udziale M. K. (2) na rzecz SP- Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. do kwoty 7.278,60 z tytułu zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych za 2014 rok z odsetkami,

-1/8 w prawie własności nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. (...) o pow. o 0135 ha, obj. KW (...), nieruchomości o przeznaczeniu: zurbanizowane tereny niezabudowane, obciążonej prawem osobistym-prawem dożywocia na rzecz J. M. z art. 908 par 1 kc na udziale powoda i M. K. (1),

Współwłaścicielem w udziale ½ nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. nr 67 z o pow. 0.0901 ha, obj. KW (...) była H. C. oraz w udziale ¼ M. K. (3). Powód wymeldował się z budynku poł. na działce nr (...).

Sprzedający zapewnił, że łączna cena sprzedaży odpowiada wartości rynkowej udziałów w nieruchomości będących przedmiotem tej umowy.

(dowód: odpis aktu notarialnego z dnia 29.07.2015 roku Rep. A(...)k.9-20, kopia decyzji Kierownika USC w Z. z dnia 4.08.2015 roku k. 21, zeznania świadka Ł. Ż. k. 163 0:18:11)

Notariusz Ł. Ż. pouczył powoda w dniu 29.07.2015 roku o skutkach prawnych zawartej umowy. Rozmawiał z powodem odnośnie jego pewności co do sprzedaży udziałów za wskazaną cenę. Notariusz chciał się upewnić, że powód jest pewien decyzji o sprzedaży. Akt notarialny przed podpisaniem odczytano. W trakcie przygotowań do sporządzenia umowy notarialnej jak i podczas jej podpisywania strony kontraktu nie sygnalizowały żadnych dodatkowych warunków umowy sprzedaży. Samo zawarcie umowy odbywało się w spokojnych warunkach. Na powodzie nikt nie wymuszał zwarcia umowy sprzedaży udziałów.

(dowód: zeznania świadka Ł. Ż. k. 163 0:18:11, częściowo zeznania powoda k. 182-183 0:2:28)

Matka powoda M. K. (1) nie była zainteresowana sprzedażą udziałów w nieruchomości, której dotyczyła umowa z dnia 29.07.2015 roku na rzecz pozwanych.

(dowód: zeznania świadka M. K. (1) k. 164 0:58:24)

W lipcu 2016 roku doszło do rozmowy powoda L. P. (1) i pozwanego S. Ł. (1) w obecności L. P. (2). Powód i pozwany rozmawiali na temat dopłaty przez pozwanych powodowi co ceny sprzedaży kwoty po 600 zł za 1 mkw nieruchomości, po tym jak matka powoda sprzeda pozwanym Ł. Z. i S. Ł. swój udział w nieruchomości w Z.. Pozwani mieli podjąć negocjacje z matką powoda. Matka powoda zaoferowała jednak zbyt dużą jak na możliwości pozwanych cenę sprzedaży. M. K. (1) zaproponowała cenę za swoje udziały w wysokości po 1000 zł za 1 mkw nieruchomości. Na cenę to pozwani nie przystali.

W razie braku dojścia do porozumienia z M. K. S. Ł. podczas tej rozmowy zaproponował powodowi zwrot jego udziałów za zwrotem przez powoda 50.000 zł- tytułem uiszczonej ceny sprzedaży. Pieniądze na zwrot 50.000 zł miały pochodzić od członków rodziny powoda.

(dowód: częściowo zeznania świadka L. P. (2) k. 163-164 0:32:45, zeznania świadka M. K. (1) k. 164 0:58:24, częściowo zeznania powoda k. 182-183 0:2:28)

Pismem z dnia 6.07.2016 roku adresowanym do pozwanych powód wskazywał, że wraz z zawarciem umowy z dnia 29.07.2015 roku uzgodnił z pozwanymi, że w przypadku sprzedaży przez jego matkę M. K. (1) jej udziałów w nieruchomości objętej umową sprzedaży, pozwani dopłacą mu po 600 zł za 1 mkw tej nieruchomości, lub zwrócą mu przekazane udziały, gdy nie dojedzie do odkupu udziałów M. K. (1). Powód podkreślał, że M. K. (1) nie sprzeda pozwanym swoich udziałów. Pozwani natomiast nie zrobili nic by zwrócić mu zakupione udziały. Powód informował pozwanych, że zarezerwował w Kancelarii Notarialnej Ł. Ż. termin na dzień 14.07.2016 roku na godz. 10.00, domagając się przeniesienia zwrotnego udziałów, których dotyczyła umowa z dnia 29.07.2015 roku. Powód informował też pozwanych, że jeśli nie wywiążą się z ustnych ustaleń, złoży oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych czynności dokonanej w formie tej umowy sprzedaży, powołując się na błąd i zainicjuje postępowanie sądowe. Podawał też, że rozważa zgłoszenia popełniania przestępstwa przez pozwanych, którzy wprowadzając go w błąd, doprowadzili go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

(dowód: pismo z dnia 6.07.2015 roku k. 22-23, częściowo zeznania powoda k. 182-183 0:2:28)

To pismo pozostało bez odpowiedzi pozwanych. Dlatego w piśmie z dnia 21.07.2016 roku powód L. P. (1) w trybie art. 86 kc uchylił się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w dniu 29.07.2015 roku w akcie notarialnym –umowy sprzedaży z dnia 29.07.2015 roku w zakresie sprzedaży pozwanym Ł. Z. i S. Ł. przysługujących mu udziałów w nieruchomościach położonych w Z., podając, że działał pod wpływem błędu wywołanego przez w/w pozwanych. Powód podał, że był przekonany, że między nim, a pozwanymi obowiązują uzgodnienia, co do warunków na jakich przeniósł udziały w nieruchomościach. Powoływał nie na uzgodnienia co do dopłaty po 600 zł za każdy 1 mkw nieruchomości w przypadku sprzedaży na rzecz pozwanych Ł. Z. i S. Ł. udziałów w tych nieruchomościach przez M. K. (1) oraz uzgodnienia co do zwrotu nieruchomości za zawrotem ceny sprzedaży, jeśli M. K. swoich udziałów nie sprzeda.

(dowód: pismo z dnia 21.07.2016 roku k. 24)

Na dzień 12.08.2016 roku w księdze wieczystej (...) jako współwłaściciele wpisani byli: H. C. w udziale ½, M. K. (1) w udziale ¼, Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) w udziale ¼ na zasadzie wspólności łącznej wspólników spółki cywilnej. W dniu 21.10.2016 roku pozwani Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) sprzedali W. S. swoje udzieli w nieruchomości obj. KW (...) i (...).

(dowód: odpis Kw k. 31-38, informacje z internetowej bazy ksiąg wieczystych)

Powód posiada wykształcenie zawodowe- fryzjer. Nie pracuje z powodu chorób: nosicielstwa wirusa HIV i zapalenia wątroby typu B. Jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do dnia 31.01.2017 roku zgodnie z Orzeczeniem (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 21.01.2015 roku. Powód może podejmować zatrudnienie tylko z ograniczeniem wysiłku fizycznego, dostosowaną do możliwości psychofizycznych, w warunkach chronionych. Korzysta z pomocy finansowej opieki społecznej, która miesięcznie wynosi 720 zł zasiłku stałego. Kwotę ponad 40.000 zł uzyskaną od pozwany z tytułu zapłaty ceny sprzedaży powód trzymał na koncie bankowym. Znajoma powoda J. Ł. opróżniła jednak jego konto bankowe, bo powód podał jej wszystkie dane przy okazji jednej z transakcji internetowych. Znajoma powoda została prawomocnie skazana za kradzież. Aktualnie powód mieszka w P.. Wynajmuje mieszkanie pokój - za 300 zł miesięcznie.

(dowód: oświadczenie majątkowe k. 25-28, decyzja z dnia 9.02.2015 roku k. 29, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 30, częściowo zeznania powoda k. 182-183 0:2:28)

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów przedłożonych przez powoda za wyjątkiem nagrania rozmowy z dołączonym do niego stenogramem. Wartość dowodowa dowodów z dokumentów nie była kwestionowana przez strony.

Ustalając stan faktyczny Sąd nie opierał się na dowodzie z nagrania przedłożonego przez powoda ze stenogramem (k. 159-160). Powód mimo kwestionowania wartości dowodowej nagarnia przez pozwanych nie przedłożył oryginalnego nośnika nagrania rozmowy, nie udokumentował też daty nagrania. Samo nagranie jest kiepskiej jakości, wyraźnie słuchać jedynie L. P. (2), w obecności, której ta rozmowa się toczyła. Wypowiedzi powoda i pozwanego S.. Ł. są bardzo niewyraźnie, słyszalne są tylko pojedyncze słowa. Sam stenogram w związku z powyższym jest również niewiarygodny. Powód błędnie podawał też datę sporządzenia nagrania na listopad 2016 roku, gdy już w oświadczeniu z dnia 6.07.2016 roku pisze o nagranej z pozwanymi rozmowie. Samo nagranie musiało zostać zarejestrowane zatem wcześniej niż w dniu 6.07.2016 roku, a później niż 29.07.2015 roku, gdyż w rozmowie tej jest odwołanie właśnie do kontraktu notarialnego z tego dnia. Datę nagrania inaczej niż powód podawała też świadek L. P., która sporządziła nagranie.

Ustaleń faktycznych dokonano też w oparciu o osobowe źródła dowodowe.

Zeznania świadka Ł. Ż.-sporządzającego kontrakt notarialny z dnia 29.07.2015 roku Sąd w pełni podzielił. Świadek zeznawał w sposób zbieżny do danych wynikających z dokumentów. Opisał okoliczności zawarcia umowy sprzedaży, informacje i pouczania, których udzielał stronom kontraktu.

Świadek L. P. (2) była dla Sądu tylko częściowo wiarygodna. Swoją wiedzą o ustaleniach powoda i pozwanych S. Ł. i Ł. Z. czerpała z informacji zasłyszanych od powoda. Nie uczestniczyła bezpośrednio w tych rzekomych negocjacjach. W tej części zeznania świadka Sąd uznał za niewiarygodne. Świadek opisała jednak wiarygodnie jak wyglądało spotkania powoda i S. Ł. w jej obecności i czego dotyczyło.

Wiarygodnie zeznawała świadek M. K. (1) matka powoda. Świadek przekonywująco opisała swoje relacje z powodem, podstawy uzyskania przez powoda udziałów w nieruchomości oraz rozmowy jakie odbyła z powodem już po tym jak sprzedał swoje udziały Ł. Z. i S. Ł..

Sąd pominął dowód z zeznań pozwanych na podstawie art. 302 par 1 kpc. Pozwany zostali prawidłowo wezwani na rozprawę w dniu 23.05.2018 roku. Na rozprawę tą się nie stawili, nie przedstawiając żadnego usprawiedliwienia.

Zeznania powoda Sąd podzielił tylko częściowo. Powód w sposób gołosłowny przedstawiał ustalenia z pozwanym S. Ł. (1) sprzed zawarcia umowy z dnia 29.07.2015 roku, a dotyczące dopłaty do ceny sprzedaży, pod warunkiem odkupienia przez S. Ł. i Ł. Z. dalszych udziałów w nieruchomości w Z.. Zeznania powoda co do chęci M. K. (1) sprzedaży swoich udziałów pozwanym, pozostają też rozbieżnie z zeznaniami jej samej. M. K. (1) przesłuchana w tej sprawie wykluczyła aby chciała sprzedać swoje udziały w nieruchomości w Z. przed dniem 29.07.2015 roku. Dodatkowo wyjaśniła, że o transakcji sprzedaży udziałów powoda dowiedziała się już po fakcie, gdy powód prowadził negocjacje z pozwanymi na temat zwrotu nieruchomości. Jak wynika z zeznań M. K. kwestia ceny sprzedaży oferowanej przez powoda czy też jego matkę nie miał zatem miejsca przed dniem 29.07.2015 roku, ale dopiero po tej dacie. Powód inaczej niż świadek Ł. Ż. opisywał też okoliczności zawarcia umowy sprzedaży i warunków dodatkowych, ustnych tej umowy, które rzekomo sygnalizował notariuszowi. Tych twierdzeń powoda nie potwierdził świadek Ł. Ż., zatem Sąd nie dał wiary w tej części powodowi.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu:

Powód L. P. (1), wcześniej K. K. (1) domagał się w niniejszej sprawie stwierdzenia nieważności czynności prawnej w postaci umowy sprzedaży udziałów do niego należących w nieruchomościach położonych w Z. składających się z dz. ew.(...) o pow. 0.0901 ha, obj. KW (...) i dz. ew.(...) o pow. o 0135 ha, obj. KW (...) zawartej w dniu 29.07.2015 roku r. przed notariuszem Ł. Ż..

Materialnoprawną podstawę tak skonstruowanego roszczenia stanowi przepis art. 189 k.p.c w myśl którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Brzmienie cytowanego przepisu prowadzi do wniosku, iż podstawową przesłanką jaką winien wykazać powód domagający się ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jest istnienie interesu prawnego w wytoczeniu powództwa. Powództwo oparte na treści przepisu art. 189 k.p.c. będzie oddalone przede wszystkim, jeżeli powód nie ma interesu prawnego do jego wytoczenia, ale także, jeżeli interes taki istnieje, ale twierdzenie powoda o istnieniu lub nieistnieniu stosunku prawnego okaże się bezzasadne (zob: P. Telenga [w:] A. Jakubecki, J. Bodio, T. Demendecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P. Wójcik „Kodeks postępowania cywilnego Komentarz”, komentarz do art. 189 k.p.c.; Lex). Pojęcie interesu prawnego nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę. W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, że interes prawny jest obiektywną potrzebą uzyskania konkretnej ochrony wywołaną rzeczywistym naruszeniem albo zagrożeniem sfery prawnej podmiotu prawa cywilnego (zob. wyrok SN z 19 lutego 2002 r., IV CKN 769/00, Legalis nr 53972; wyrok SN z 15 października 2002 r., II CKN 833/00, Lex nr 483288). Powszechnie przyjmuje się, że interes prawny zachodzi wówczas, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Istnienie interesu prawnego jest kwestionowane przede wszystkim w tych sytuacjach w których występuje równocześnie także inna forma ochrony praw powoda. Powszechne jest zapatrywanie, że możliwość wytoczenia powództwa o zasądzenie świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych wyklucza po stronie powoda istnienie interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie naruszonego prawa lub stosunku prawnego (zob. orzeczenie SN z 13 kwietnia 1965 r., II CR 266/64, Legalis nr 1045576; wyrok SN z 18 grudnia 1968 r., I PR 290/68, Legalis nr 13771; wyrok SN z 7 kwietnia 2010 r., II PK 342/09, Legalis nr 400935; wyrok SA w Poznaniu z 13 kwietnia 2011 r., I ACa 261/11, LEX nr 898641). Wskazane stanowisko opiera się na założeniach, że wydanie wyroku zasądzającego możliwe jest, jeżeli także ustalona zostanie legitymacja czynna powoda oraz, iż wyrok tylko ustalający istnienie stosunku prawnego nie zapewni ostatecznej ochrony prawnej, ponieważ nie jest - w przeciwieństwie do wyroków zasądzających - wykonalny na drodze egzekucji sądowej. W związku z powyższym brak interesu prawnego w uzyskaniu orzeczenia ustalającego prawo lub stosunek prawny ma miejsce wtedy, gdy te okoliczności faktyczne, na tle których powód występuje z żądaniem, uzasadniają wystąpienie z żądaniem zmierzającym do zaspokojenia roszczenia, o którym powód twierdzi, że mu przysługuje. W sytuacji zatem, gdy powód może żądać świadczenia lub uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie ma on interesu prawnego w żądaniu ustalenia stosunku prawnego lub prawa (zob. wyrok SN z 4 marca 2011 r., I CSK 351/10, Lex nr 785272).

Odnosząc powyższe do okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd uznał, że powód nie wykazał interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieważności przedmiotowej umowy sprzedaży nieruchomości. Przesłanka ta stanowi okoliczność niezbędną do uwzględnienia powództwa o ustalenie w rozumieniu art. 6 k.c., a - zgodnie ze wskazanym przepisem - ciężar wykazania jej istnienia spoczywa na powodzie (zob. wyrok SN z 30 listopada 2000 r., I CKN 903/00, Lex nr 512061; wyrok SN z 9 lipca 2009 r., III CSK 182/09, Lex nr 530573).

Na moment składania pozwu w KW (...) i (...), jako współwłaściciele w udziałach odpowiednio 1/8 i ¼ wpisani byli pozwani. Powodowi względem nich przysługiwał dalej idący środek ochrony jego praw w postaci powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, opartego na treści art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1007 ze zm.). Stosownie do treści art. 3 ust. 1 wskazanej ustawy wpis do księgi wieczystej prawa własności korzysta z domniemania zgodności stanu ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości. Jest to jednak domniemanie o charakterze wzruszalnym, zaś właściwym postępowaniem służącym jego obaleniu jest powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. W toku wspomnianego postępowania kognicja sądu rozpoznającego sprawę obejmuje kwestię ważności umowy stanowiącej podstawę wpisu prawa własności. W wyniku procesu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nastąpiłoby ostateczne uregulowanie statusu prawnego spornych nieruchomości. W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, że w sytuacji, gdy powód może żądać uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie ma on interesu prawnego w żądaniu ustalenia stosunku prawnego lub prawa (zob. wyrok SN z 4 marca 2011 r., I CSK 351/10, Lex nr 785272; postanowienie SA w Poznaniu z 24 lutego 2010 r., I ACa 105/10, Lex nr 818294). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie jest szczególnym rodzajem powództwa o ustalenia, ale powództwem służącym zaspokojeniu roszczenia typu rzeczowego (actio in rem) przy pomocy którego powód domaga się nie tylko ustalenia prawa lub stosunku prawnego, lecz także wydania orzeczenia zastępującego oświadczenie woli osoby błędnie wpisanej do księgi wieczystej (zob wyrok SN z 11 grudnia 2007 r., II CSK 361/07, Legalis nr 589185; uchwała SN z 15 marca 2006 r., III CZP 106/05, Legalis nr 73700). Dodatkowo, z samej istoty postępowania o usunięcie niezgodności, wynika, że nie może ono być poddane żadnym ograniczeniom co do zdarzeń, których ocena mogłaby prowadzić do dokonania w księdze wieczystej wpisu odzwierciedlającego rzeczywiste i aktualne prawo. Zmierza ono wprost do usunięcia ściśle przedmiotowo określonego stanu niepewności i w tym wyraża się jego odmienność w stosunku do postępowania wszczętego powództwem z art. 189 k.p.c.

Powód nie posiada również interesu prawnego w zmienionym na skutek sprzedaży udziałów przez pozwanych Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) na rzecz W. S. stanie własnościowym spornych nieruchomości. Po wniesieniu pozwu, jednak przed doręczeniem jego odpisu pozwanym, pozwani zbyli udziały w w/w nieruchomości pozwanemu W. S.. Wobec dokonania sprzedaży udziałów przez pozwanych przed doręczeniem odpisu pozwu nie ma w tej sprawie zastosowania art. 192 pkt 3 kpc. Powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie zmodyfikował natomiast powództwa, obstając przy ustaleniu nieważności jedynie umowy z dnia 29.07.2015 roku. Uwzględnienie takiego powództwa, nie zmieniłoby natomiast sytuacji prawnej powoda, skoro w KW w/w nieruchomości figuruje już następca prawny pozwanych. Powód nie zakwestionował natomiast ważności umowy zwartej między pozwanymi z dnia 21.10.2016 roku, przez pryzmat nieważności umowy z dnia 29.07.2015 roku, zawartej jak podawał na skutek błędu po jego stronie, a skuteczne uchylenie się od skutków oświadczenia woli z powodu błędu co do treści umowy sprzedaży nieruchomości (art. 84 i 88 k.c.) wywołuje skutki obligacyjne i rzeczowe w zakresie przeniesienia własności-por. wyrok SN z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 600/12, OSNC-ZD 2014, nr 2, poz. 26

Co więcej kwestie ważności obu umów sprzedaży udziałów nieruchomości, powinny być rozstrzygane na gruncie sprawy o uzgodnieniu treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, bo ochronie interesu strony zmierzającej do usunięcia niezgodności wpisu w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym służy wyłącznie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W tej sytuacji sięganie do rozwiązania konfliktu na gruncie art. 189 k.p.c. jest chybione (zob. wyrok SN z 19 lutego 2003 r., V CKN 1614/00, Lex nr 83826).

Przysługująca powodowi ochrona jego praw w postaci powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, wyłącza jego interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego.

Już na podstawie wskazanych powyżej względów, na mocy art. 189 k.p.c., powództwo podlegało oddaleniu.

Niezależnie od powyższych wywodów powód nie wykazał też, że działał pod wpływem błędu, składając oświadczenie o sprzedaży przysługujących mu udziałów podczas transakcji notarialnej w dniu 29.05.2015 roku.

Z mocy art. 84 kc § 1 kc w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny) - art. 84 § 2 kc.

Posługując się terminem „błąd”, art. 84 kc odwołuje się do potocznego jego rozumienia. Według powszechnie przyjętego określenia, błąd polega na fałszywym, mylnym wyobrażeniu o otaczającej rzeczywistości. W tym znaczeniu błąd oznacza pewną zaszłość psychiczną i wyraża się w mylnym wyobrażeniu o rzeczywistym stanie sprawy (o prawdziwym stanie rzeczy) lub w ogóle brakiem takiego wyobrażenia. Ujmując ogólnie, o błędzie mówimy wówczas, gdy zachodzi niezgodność między rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości podmiotu.

Powód w pozwie swoje żądanie unieważnienia aktu notarialnego oparł na okolicznościach mających przemawiać za wprowadzaniem go przez pozwanych: S. Ł. (1) i Ł. Z. (1) w błąd. Jego zdaniem jeszcze przed zawarciem przedmiotowej umowy, strony zgodnie i w porozumieniu ustaliły dodatkowe warunki kontraktu, które nie zostały ujęte w samej treści aktu notarialnego. Stosownie do tych postanowień, powód zdecydował się na sprzedaż przysługujących mu udziałów w wyżej wskazanych nieruchomościach za uzgodnioną kwotę tylko przy jednoczesnym zobowiązaniu pozwanych, iż dokonają oni dopłaty w wysokości 600 złotych do każdego metra kwadratowego gruntu odkupionego od powoda, co nastąpi w przypadku nabycia przez nich pozostałych udziałów w prawie własności przedmiotowych nieruchomości, stanowiących własność matki powoda M. K. (1), natomiast na wypadek braku porozumienia pomiędzy pozwanymi a w/w współwłaścicielką w przedmiocie sprzedaży przysługujących jej udziałów, S. Ł. (1) i Ł. Z. (1) przeniosą nabyte od powoda udziały z powrotem na jego rzecz przy jednoczesnym zwrocie zapłaconej kwoty.

Okoliczności tych jednak powód nie udowodnił, a to na nim z mocy art. 6 kc spożywał ciężar dowodu. Okoliczności co do rzekomych ustnych ustaleń przed zawarciem umowy z dnia 29.07.2015 roku wynikają tylko z niczym nie popartych zeznań powoda, których Sąd nie podzielił. Świadek L. P. (2) opisywała ustne porozumienie powoda i w/w pozwanych sprzed umowy sprzedaży z dnia 29.07.2015 na podstawie relacji powoda, którą Sąd uznał za niewiarygodną. Bezpośrednim obserwatorem tych rzekomych ustaleń nie była. Ustanego porozumienia, które nie przybrało formy kontaktowej nie potwierdza też nagarnie przedłożone przez powoda. Przede wszystkim pozwani skutecznie podważyli autentyczność tego nagrania, gdyż powód nie potrafił przedstawić oryginalnego nośnika tego nagrania. Ponadto nagranie jest słabej jakości. W zasadzie poza wypowiedziami L. P. (4) nie słuchać dokładnie wypowiedzi S. Ł. (1) i powoda. Słyszalne są tylko wyrwane z kontekstu zdania. Bardzo nieprecyzyjny i wyrywkowy okazał się również stenogram nagrania, zatem Sąd nie mógł oprzeć na nim ustaleń faktycznych. Podkreślić też należy, że opisana rozmowa miała miejsce już po podpisaniu spornej umowy kilkanaście miesięcy później, gdy powstał spór między stronami. Potwierdzała zatem jedynie negocjacje jakie strony czyniły po 29.07.2015 roku oraz to, że pozwani byli skłoni przenieść własność udziałów w nieruchomości z powrotem na powoda za zapłatą 50.000 zł w sytuacji gdy nie uda się im odkupić udziałów pozostałych współwłaścicieli nieruchomości. Rozmowa ta nie potwierdza absolutnie, że takie ustalenia powód z pozwanymi S. Ł. (1) i Ł. Z. (1) poczynił przed zawarciem umowy z dnia 29.07.2015 roku. Rzekome ustalenia, na które powołuje się powód pozostają poza tym w sprzeczności z jego rzeczywistą sytuacją rodzinną. Nie mógł on bowiem w dacie zawarcia umowy z dnia 29.07.2015 roku odwoływać się do wpływu na pozostałych współwłaścicieli nieruchomości, gdyż np. z matką pozostawał w bardzo złych relacjach, nie miał z nią kontaktu. To wyklucza aby uzależniał przeniesienie swoich udziałów i rzekomą dopłatę do transakcji sprzedaży od udzielenia pozwanym pomocy w zakupie udziału właśnie od swojej matki.

Argumentacja powoda, z powoływaniem się na błąd nie zasługuje również na uwzględnienie, bo nawet przy przyjęciu, że powód i pozwani Ł. Z. (1) i S. Ł. (1) poczynili dodatkowe ustane ustalenia dotyczące transakcji sprzedaży (chociaż w ocenie Sądu okoliczności tej powód nie udowodnił), to powód odwołuje się od swojego przekonania, jakim kierował się składając oświadczenie woli w dniu 29.07.2015 roku. Tymczasem nieistotny jest błąd co do motywu (pobudki), jakim kierowała się osoba składająca oświadczenie woli (wyr. SN z 24.9.1998 r., III CKN 611/97, L.; wyr. SA w Szczecinie z 7.5.2015 r., IACa 703/14. L.).

Nie można mówić o błędzie powoda, gdyż był dokładnie zorientowany w przedmiocie umowy sprzedaży. Rozumiał okoliczności zawieranej umowy. Sam do niej dążył. To on znalazł pozwanych jako kupców i nalegał na zawarcie umowy dotyczącej sprzedaży jego udziałów. Należy podkreślić, że nie ma też błędu, jeżeli oświadczający znał otaczającą go rzeczywistość i rozumiał okoliczności np. zawieranej umowy, ale wyciągnął z nich niewłaściwe wnioski i podjął niesłuszną czy też niekorzystną dla siebie decyzję. Błąd bowiem polega na nieprawidłowości widzenia, a nie na nieumiejętności przewidywania i wnioskowania. „Niespełnienie oczekiwań strony umowy odnośnie sposobu jej wykonania przez drugą stronę i związane z tym twierdzenie, że nie doszło do właściwego wykonania umowy w żadnym razie nie stanowi podstawy do przyjęcia, że umowa została zawarta w warunkach błędu co do treści czynności prawnej. Błąd oznacza mylne wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy lub mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia woli, nie odnosi się do sfery motywacyjnej; nadto błąd dotyczyć musi stanu istniejącego w momencie zawierania umowy, nie zaś okoliczności, które nastąpiły w toku wykonywania umowy, doprowadzając stronę do przekonania, że decyzja o jej zawarciu była błędna” (wyrok SN z dnia 6 maja 1997 r., I CKN 91/97, LEX nr 79941).

Z całą stanowczością należy podkreślić, że błąd jest to wada oświadczenia woli, polegająca na tym, że składający je działa pod wpływem niezgodnego z prawdą wyobrażenia o rzeczywistości lub jej elemencie albo pod wpływem braku takiego wyobrażenia. W przedmiotowej sprawie powód miał jasne i precyzyjne wyobrażenie co do transakcji sprzedaży. Nie wykazał natomiast aby istniało jakiekolwiek dodatkowe porozumienie między stronami umowy z dnia 29.07.2015 roku, które w sposób odmienny od wynikającej z aktu notarialnego treści regulowałoby zobowiązania stron, czyniąc w przypadku nieziszczenia pewnych warunków umowę sprzedaży wadliwą.

I ta argumentacja prowadziła do oddalenia powództwa

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 102 kpc, odstępując od obciążania nimi powoda. Powód korzystał ze zwolnienia od kosztów sądowych w całości oraz profesjonalnej pomocy pełnomocnika z urzędu - k. 110. Wobec przegrania przez powoda procesu, koszty dla pełnomocnika z urzędu wypłacono ze środków SP w oparciu o stawki obowiązujące na datę wniesienia pozwu. Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa prawnego pozwanych i kosztami wynikłymi ze sprawdzenia wps, tymczasowo poniesionymi przez SP, z uwagi na jego trudną sytuację materialną i zdrowotną, oraz przedmiot tej sprawy.

SSO Monika Świerad