Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2015r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu – Wydział II Karny w składzie :

Przewodniczący : SSO Bogdan Kijak

Sędziowie: SSO Anna Pater (spr.)

SSO Kazimierz Kmak

Protokolant: st.sekr.sądowy Maria Olszowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Leszka Karpa

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015r.

sprawy M. Z.

oskarżonego o przestępstwa z art.286§1 kk w zw. z art.91§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Limanowej

z dnia 16 marca 2015r. sygn. akt II K 341/14

uchyla zaskarżoną część wyroku i na mocy art. 17 § 1 pkt. 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk postępowanie karne przeciwko M. Z. o to, że w dniu 8 marca 2013 r. w L. będąc właścicielem agencji (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wyzyskał błąd A. i M. P. polegający na braku ich świadomości o zajęciu jego kont bankowych przez komornika i przyjmując wpłatę należnej składki w wysokości 342 zł od wymienionych wyżej pokrzywdzonych w ramach umowy Grupowego (...) zawartego na podstawie Deklaracji Uczestnictwa Osoby Przystępującej do (...) Grupowego z dnia 8.09.2012 r. doprowadził ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wymienionej kwocie to jest o czyn stanowiący wypadek mniejszej wagi z art. 286 § 3 kk umarza, a kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt II Ka 211/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 czerwca 2015 r.

M. Z. oskarżony był o to, że w okresie od dnia 10 września 2012 r. do 8 marca 2013 r. w L. będąc właścicielem agencji (...) Sp. z o. o. z siedzibą w T., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w krótkich odstępach czasu i w podobny sposób, po uprzednim wprowadzeniu w błąd doprowadził A. i M. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym w postaci pieniędzy w łącznej kwocie 1.026 zł, a w szczególności:

1. w dniu 10 września 2012 r. w L. będąc właścicielem agencji (...) Sp. z o. o. z siedzibą w T., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził A. i M. P. w błąd co do faktu odprowadzenia składek z tytułu umowy w ramach Grupowego (...) zawartego na podstawie Deklaracji Uczestnictwa Osoby Przystępującej do (...) Grupowego z dnia 8.09.2012 r., przyjmując wpłatę należnej składki w wysokości 342 zł od wymienionych wyżej pokrzywdzonych, gdzie w istocie pobrane składki nie były przekazywane na rzecz Towarzystwa (...) na (...) S.A., czym doprowadził A. i M. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym w postaci pieniędzy w łącznej kwocie około 342 zł,

2. w dniu 4 grudnia 2012 r. w L. będąc właścicielem agencji (...) Sp. z o. o. z siedzibą w T., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził A. i M. P. w błąd co do faktu odprowadzenia składek z tytułu umowy w ramach Grupowego (...) zawartego na podstawie Deklaracji Uczestnictwa Osoby Przystępującej do (...) Grupowego z dnia 8.09.2012 r., przyjmując wpłatę należnej składki w wysokości 342 zł od wymienionych wyżej pokrzywdzonych, gdzie w istocie pobrane składki nie były przekazywane na rzecz Towarzystwa (...) na (...) S.A., czym doprowadził A. i M. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym w postaci pieniędzy w łącznej kwocie około 342 zł,

3. w dniu 8 marca 2013 r. w L. będąc właścicielem agencji (...) Sp. z o. o. z siedzibą w T., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził A. i M. P. w błąd co do faktu odprowadzenia składek z tytułu umowy w ramach Grupowego (...) zawartego na podstawie Deklaracji Uczestnictwa Osoby Przystępującej do (...) Grupowego z dnia 8.09.2012 r., przyjmując wpłatę należnej składki w wysokości 342 zł od wymienionych wyżej pokrzywdzonych, gdzie w istocie pobrane składki nie były przekazywane na rzecz Towarzystwa (...) na (...) S.A., czym doprowadził A. i M. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym w postaci pieniędzy w łącznej kwocie około 342 zł,

tj. o przestępstwa z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 16 marca 2015 r. sygn. akt II K 341/14 Sąd Rejonowy w Limanowej na mocy art. 414 § 1 kpk uniewinnił oskarżonego M. Z. od popełnienia czynów zarzucanych mu aktem oskarżenia, kosztami postępowania obciążając na zasadzie art. 632 pkt 2 kpk Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją oskarżyciel publiczny - w części dotyczącej uniewinnienia oskarżonego M. Z. od zarzutu z pkt. 3 zarzucanego mu ciągu przestępstw z art. 286 § 1 kk.

Prokurator zarzucił:

1/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść, a polegający na niesłusznym uznaniu, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przypisanie oskarżonemu M. Z. sprawstwa przestępstwa z art. 286 § 1 kk popełnionego w dniu 8 marca 2013 r. na szkodę A. i M. P. (pkt 3 ciągu przestępstw z art. 286 § 1 kk), podczas gdy dowody te, rozpatrywane ze sobą prawidłowo i we wzajemnym powiązaniu, pozwalają na przyjęcie, że M. Z. zachowaniem swoim wyczerpał w dniu 8 marca 2013 r. znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk;

2/ obrazę przepisu art. 14 kpk mającą wpływ na treść wyroku, polegającą na niesłusznym uniewinnieniu oskarżonego M. Z. od sprawstwa przestępstwa z art. 286§1 kk popełnionego w dniu 8 marca 2013 r. na szkodę A. i M. P. (pkt 3 ciągu przestępstw z art. 286 § 1 kk) pomimo, iż zebrany materiał dowodowy dawał pełne podstawy do zmiany opisu czynu i przypisania oskarżonemu sprawstwa przestępstwa z art. 286 § 1 kk poprzez wskazanie, iż M. Z. wyzyskał błąd A. i M. P. w postaci zaniechania powiadomienia pokrzywdzonych o zajęciu rachunku bankowego przez komornika, w następstwie czego wymienieni nie mając o tym wiedzy dokonali niekorzystnego rozporządzenia mieniem wpłacając kwotę składki na zajęty rachunek bankowy.

Podnosząc te zarzuty prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej uniewinnienia oskarżonego M. Z. od zarzutu przestępstwa z art. 286 § 1 kk w pkt 3 zarzucanego w/w ciągu przestępstw i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Limanowej do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji prokurator podniósł, iż komornik zajął rachunek bankowy agencji (...) znacznie wcześniej, niż wpłacona została przez pokrzywdzonych w dniu 8.03.2013 r. składka. Oskarżony o tym fakcie nie poinformował niezwłocznie pokrzywdzonych, co uznać trzeba za zaniechanie ukierunkowane na osiągnięcie kosztem pokrzywdzonych korzyści majątkowej - przez tę wpłatę zmniejszyła się zaległość oskarżonego wobec ZUS i Urzędu Skarbowego. Prokurator zwrócił także uwagę, że skala zadłużenia posiadanego przez oskarżonego powinna była skłonić go do ograniczenia rozmiarów prowadzonej działalności gospodarczej do granic umożliwiających mu regulowanie finansowych zaległości wobec własnych klientów. Tymczasem oskarżony tego nie uczynił, a na dodatek wyzyskał błąd obojga pokrzywdzonych dopuszczając się w efekcie oszustwa przez zaniechanie. Według prokuratora nic nie stało na przeszkodzie, aby Sąd Rejonowy zmienił opis czynu zarzucanego oskarżonemu, co nie byłoby wyjściem poza granice aktu oskarżenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadna doprowadzając do uchylenia wyroku w zaskarżonej części i umorzenia postępowania. Podkreślić należy, że Sąd Rejonowy skrupulatnie przeprowadził postępowanie dowodowe dążąc do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a jedynie niewłaściwie ocenił okoliczności czynu z pkt 3 aktu oskarżenia, które znamienne były dla występku z art. 286 § 1 kk. Sąd Rejonowy rzeczowo wskazał, które z dowodów uznał za wiarygodne i w jakim zakresie, przytoczył również przekonujące argumenty, z uwagi na które dowodom przeciwnym odmówił wiary. Ocena dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy zgodna jest z zasadami określonymi w art. 7 kpk, natomiast jej konsekwencją są niewadliwe ustalenia faktyczne.

W oparciu o przeprowadzone dowody Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił zarówno okoliczności pierwszych dwóch czynów zarzuconych M. Z. trafnie stwierdzając, że skoro pieniądze wpłacone przez pokrzywdzonych tytułem dwóch pierwszych składek zostały przekazane na rzecz Towarzystwa (...) na (...) SA, to nie doszło tym samym do realizacji znamion występku z art. 286 § 1 kk. Sąd Rejonowy prawidłowo również ustalił, że oskarżony nie odprowadził na rzecz (...) SA ostatniej składki w kwocie 342 zł wpłaconej przez pokrzywdzonych w dniu 8.03.2013 r. albowiem miał wówczas kłopoty finansowe, zaś jego rachunek w Banku (...) SA został zajęty przez komornika dnia 29.11.2012 r., a kolejne rachunki w Banku (...) oraz w mBanku zajęte zostały dnia 22.01.2013 r. i 27.03.2013 r. na poczet zadłużenia oskarżonego względem Urzędu Skarbowego i ZUS. Dokonując oceny prawnej tego zachowania oskarżonego Sąd Rejonowy stwierdził, że zaniechanie oskarżonego polegające na nieprzekazaniu składki na rzecz ubezpieczyciela nie było wynikiem celowego działania oskarżonego ukierunkowanego na doprowadzenie pokrzywdzonych do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a niewywiązanie się z tego obowiązku było wynikiem ówczesnej sytuacji finansowej. Sąd odwoławczy nie podzielił tej oceny prawnej zachowania M. Z., jakkolwiek uznał, że okoliczności znamienne dla występku z art. 286 § 1 kk miały postać nie wprowadzenia w błąd, lecz wyzyskania błędu pokrzywdzonych, co nastąpiło na skutek zaniechania oskarżonego. Nie budzi jakichkolwiek wątpliwości okoliczność, że skoro konto bankowe w Banku (...), na które pokrzywdzeni dokonywali wpłat składek zostało zajęte przez komornika w listopadzie 2012 r., a nadto kolejne konto zostało zajęte w styczniu 2013 r., to oskarżony nie mógł tym samym wywiązywać się z powinności wpłacania składek pochodzących od pokrzywdzonych na rzecz (...). Oskarżony nie powiadomił o tym fakcie pokrzywdzonych, a w ten sposób wyzyskał ich błąd co do realizacji postanowień umowy ubezpieczenia i doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Niewątpliwie oskarżony zrealizował w ten sposób znamiona podmiotowe i przedmiotowe czynu zabronionego określonego w art. 286 kk. Mając na uwadze przede wszystkim wysokość szkody wyrządzonej skutkiem zachowania oskarżonego (342 zł) uznać należało, iż czyn ten wypełniał znamiona oszustwa stanowiącego wypadek mniejszej wagi określony w art. 286 § 3 kk. Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodzą przesłanki do uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Wszystkie okoliczności czynu popełnionego przez oskarżonego zostały przez sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalone, a czyn ten cechował się znikomą społeczną szkodliwością, zachodziły więc podstawy do umorzenia postępowania.

Zgodnie z art. 115 § 2 kk przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. W odniesieniu do czynu popełnionego przez M. Z., przy ocenie stopnia jego społecznej szkodliwości nie bierze się po uwagę rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia, gdyż te kryteria odnoszą się do przestępstw nieumyślnych.

Odnosząc pozostałe wymienione wyżej mierniki stopnia społecznej szkodliwości do czynu popełnionego przez oskarżonego, Sąd Okręgowy uznał, iż jest on społecznie szkodliwy w stopniu znikomym. Poprzez swoje zachowanie oskarżony naruszył dobra materialne pokrzywdzonych, przy czym szkoda im wyrządzona miała niewielki rozmiar. Okoliczności poprzedzające popełnienie czynu wskazują, iż oskarżony początkowo wywiązywał się właściwie z umowy ubezpieczenia, a jedynie w sytuacji istotnego pogorszenia się jego sytuacji materialnej w krótkim czasie (skutkiem zadłużenia wobec ZUS i Urzędu Skarbowego) oraz utraty płynności finansowej pobrał niewielką składkę od pokrzywdzonych wyzyskując ich błąd co do prawidłowego realizowania umowy; także w dalszym działaniu oskarżony czynił starania w Towarzystwie (...) odnośnie kontynuacji polis ubezpieczeniowych, ostatecznie zaś oskarżony wyrównał szkodę wyrządzoną skutkiem swojego działania zwracając pokrzywdzonym kwotę 342 zł. W tej sytuacji uznać należy, że oskarżony nie kierował się motywacją, która zasługiwałaby na szczególne potępienie, czynił starania o uporządkowanie sytuacji pokrzywdzonych względem towarzystwa ubezpieczeniowego w związku z posiadaną przez nich polisą ubezpieczeniową, a okoliczności tego czynu i rozmiar wyrządzonej szkody dają podstawę do uznania, że czyn ten cechował się ostatecznie znikomą społeczną szkodliwością.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, iż M. Z. dopuścił się czynu polegającego na tym, że w dniu 8 marca 2013 r. w L. będąc właścicielem agencji (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wyzyskał błąd A. i M. P. polegający na braku ich świadomości o zajęciu jego kont bankowych przez komornika i przyjmując wpłatę należnej składki w wysokości 342 zł od wymienionych wyżej pokrzywdzonych w ramach Grupowego (...) zawartego na podstawie Deklaracji Uczestnictwa Osoby Przystępującej do (...) Grupowego z dnia 8.09.2012 r., doprowadził ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wymienionej kwocie, tj. w ten sposób oskarżony wypełnił znamiona występku stanowiącego wypadek mniejszej wagi określony w art. 286 § 3 kk. Uznając, że czyn ten cechuje się znikomą społeczną szkodliwością Sąd Okręgowy uchylił wyrok w zaskarżonej części i orzekając na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk umorzył postępowanie przeciwko oskarżonemu o wyżej opisany czyn, a kosztami procesu obciążył Skarb Państwa. Sąd Okręgowy wydał orzeczenie na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk.