Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia: SO Katarzyna Kwilosz – Babiś

Protokolant: sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko M. D.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

z dnia 21 maja 2013r., sygn. akt I C 276/13 upr

oddala apelację.

Sygn. akt III Ca 752/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 maja 2013r. Sąd Rejonowy w Nowym Sączu oddalił powództwo (...) Spółki z o.o. w W. o zapłatę kwoty 1 932,56 zł z ustawowymi odsetkami (pkt I) oraz kosztami postępowania obciążył stronę powodową (pkt II). W uzasadnieniu Sąd podał, iż roszczenie powoda uległo przedawnieniu zgodnie z art. 751 § 2 kc, stosowanego do umów nieokreślonych innymi przepisami na podstawie upoważnienia z art. 750 kc.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją powód i wniósł o jego zmianę zgodnie z żądaniem pozwu oraz zasądzenie na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego:

- art. 750 kc poprzez jego błędną wykładnię wyrażającą się w przyjęciu zbyt wąskiej wykładni pojęcia „uregulowanie innymi przepisami”, ograniczającej się tylko do doktrynalnej dychotomii „umowy nazwane – nienazwane”, w wyniku której Sąd uznał, że umowa o świadczenie usług edukacyjnych zawarta między studentem a uczelnią niepubliczną nie jest na tyle wyodrębniona, by wyłączyć stosowanie przepisów o zleceniu, podczas gdy ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym pozwala w całości na rekonstrukcję essentialia negotii tej umowy, a przepis art. 99 ust. 1 tejże ustawy definiuje treść usług edukacyjnych, co wyłącza możliwość stosowania przepisów o zleceniu,

- art. 751 pkt 2 kc poprzez jego błędną wykładnię wyrażającą się w przyjęciu, iż : a) niepubliczna uczelnia wyższa, o której mowa w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym jest osobą trudniącą się zawodowo czynnościami związanymi z nauką, osobą utrzymującą zakład przeznaczony na cel związany z nauką, podczas gdy zakres zastosowania przepisu art. 751 pkt 2 kc przewiduje kryterium podmiotowo – przedmiotowe na zasadzie koniunkcji i o ile uczelnia wyższa prowadzi działalność dydaktyczną, naukową, badawczą itp., o tyle prowadzenie tej działalności nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej na podstawie art. 106 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym; b) pojęcie „roszczenie z tytułu nauki” dotyczy również nauki w rozumieniu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 27 lipca 2005 r., podczas gdy w/w ustawa definiuje swoiste pojęcie nauki na potrzeby reżimu szkolnictwa wyższego, co wyłącza stosowanie przepisu art. 751 pkt 2 kc jako przepisu ogólnego, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania art. 751 pkt 2 kc , zamiast art. 118 in principio kc.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Postępowanie w niniejszej sprawie prowadzone było w trybie uproszczonym, stosownie zatem do treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 750 k.c.

Do umów nienazwanych, których przedmiotem jest świadczenie usług, z mocy art. 750 kc należy stosować przepisy dotyczące zlecenia (art. 734 – 751 kc). Takimi umowami będą umowy o świadczenie usług zawierane z podmiotami świadczącymi je w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej. Cechą charakterystyczną takich umów jest również to, że zazwyczaj są to umowy oparte na zaufaniu między stronami i z uwagi na to wymagają osobistego wykonania przez usługodawcę. Do takich umów należy też umowa objęta niniejszym postępowaniem.

Art. 160 ust. 3 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym nałożył na wszystkie uczelnie wyższe, zarówno publiczne, jak i niepubliczne, obowiązek zawierania ze studentami pisemnych umów określających „warunki odpłatności za studia". Przepisu tego nie należy interpretować w sposób rozszerzający. Nie można bowiem uznać, że wprowadza on nowy, odrębny typ umowy nazwanej, wyłączonej z działania art. 750 kc. Nakładając na uczelnię obowiązek zawarcia umowy określającej warunki odpłatności za studia ustawodawca zdecydował się wprowadzić wymóg pisemnego regulowania relacji finansowych pomiędzy uczelnią a studentami. Zawarcie umowy gwarantuje studentom, że nie będą oni w trakcie korzystania z usług edukacyjnych obciążani dodatkowymi, nieuzasadnionymi i nieprzewidzianymi w umowie opłatami. Przede wszystkim umowa o naukę między studentem a uczelnią, której niektóre elementy objęte zostały dyspozycją przepisu art. 99 ust. 3 ustawy z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym ma charakter cywilnoprawny i oparta jest na dwustronnych zobowiązaniach (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 września 2010 r. I SA/Wa 351/10). Przedmiotem umowy jest, a przynajmniej powinno być (Izdebski Hubert, Zieliński Jan, Komentarz do art. 160 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, LEX 2013, 144362), określenie warunków odpłatności za studia i innych usług edukacyjnych, a nie warunków świadczenia tych usług. Student jest – na podstawie umowy – zobowiązany uiszczać czesne i inne opłaty związane z przebiegiem studiów. Umowa ta ma zatem charakter umowy zlecenia. Student zobowiązuje się do wnoszenia opłat, a uczelnia do należytego świadczenia usług edukacyjnych.

Umowy nazwane to z kolei pewne typy umów, powtarzające się w obrocie, normowane przez przepisy prawa obowiązującego, w których określone są wzajemne uprawnienia i obowiązki stron właściwe dla stosunku prawnego danego rodzaju. W art. 160 ust. 3 ustawy o szkolnictwie wyższym wyraźnie zaznaczono, iż chodzi o umowę określającą jedynie „warunki odpłatności za studia…" Nie może tu chodzić o umowę określającą wzajemne zobowiązania stron związane z procesem kształcenia, w której jedna strona (uczelnia) zobowiązuje się do przeprowadzenia studiów na odpowiednim poziomie i wydania dyplomu, zaś druga (student) - do uiszczenia za to odpowiedniej zapłaty. Rozumienie tego w ten sposób nie tylko zdecydowanie wykraczałoby poza precyzyjne brzmienie przepisu ustanowionego przez racjonalnego ustawodawcę, lecz także byłoby w sprzeczności z istotą kształcenia na studiach wyższych, stanowiącego zadanie publiczne i uregulowanego w całości przez bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa administracyjnego tj. ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i rozporządzenia wykonawcze. Reasumując, unormowanie w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym dotyczące umowy o świadczenie usług edukacyjnych nie jest pełne i nie można go porównywać do sposobu regulacji poszczególnych typów umów w kodeksie cywilnym. Nie ma też kompleksowego charakteru, gdyż omawia jedynie wycinek zagadnienia. Ponadto gdyby ustawodawca wprowadzając przedmiotową umowę w istocie miałby zamiar określenia jej jako nowego typu umowy nazwanej, to dałby temu jakikolwiek wyraz, czy to przez jej nazwanie, czy też przez jej istotne odrębne regulacje, czy też przez chociażby odmienny termin przedawnienia. Skoro tego nie uczynił, to zapewne - zakładając jego racjonalność – nie chodziło o wprowadzenie do już i tak szerokiego katalogu umów nazwanych nowego typu umowy, w związku z czym nie możemy czynić tego za niego. Gdyby taka była rzeczywista wola ustawodawcy, znalazłoby to odzwierciedlenie w odpowiednich zapisach ustawowych.

W związku z powyższym bezzasadne jest twierdzenie apelującego, że elementy istotne umowy o świadczenie usług edukacyjnych zostały uregulowane wyczerpująco przez przepisy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i w związku z tym wyłączona jest możliwość stosowania przepisów o zleceniu.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 751 k.c.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował art. 751 pkt 2 kc (omyłkowo określony w uzasadnieniu jako art. 751 § 2 kc) Przepis ten stanowi, że z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone. Jak więc z tego wynika przepis ten znajduje zastosowanie jedynie co do niektórych roszczeń wynikających ze stosunku zlecenia, o ile przysługują one podmiotom o szczególnym statusie, a więc osobom trudniącym się zawodowo czynnościami w zakresie utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone. Z przyczyn wyżej podanych nie można podzielić poglądu apelującego, że spod regulacji tej wyłączona jest nauka w ramach reżimu szkolnictwa wyższego z uwagi na normy szczególne względem kodeksowych, zawarte w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym. Przepis art. 751 pkt 2 kc posługuje się bardzo ogólnym pojęciem „roszczenia z tytułu nauki” i nie ma przeszkód do jego stosowania w przypadku dochodzenia przez uczelnię wyższą (ewentualnie jego następcę prawnego) opłat czesnego za studia i usługi edukacyjne. Wymóg stosowania powołanego przepisu jedynie do roszczeń podmiotów w nim określonych również nie wyłącza możliwości powołania się na dwuletni termin przedawniania. Rzeczywiście w literaturze przyjmuje się, że określenia: zawodowego trudnienia się czynnościami w postaci utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki oraz utrzymywania zakładów przeznaczonych do świadczenia wskazanych wyżej usług oznaczają, że chodzi o przedsiębiorcę w rozumieniu przepisu art. 43 ¹ k.c. Zdaniem powoda uczelnia wyższa nie prowadzi działalności gospodarczej - co ma wynikać z art. 106 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym. Sąd Okręgowy nie podziela tej opinii. Art. 106 w/w ustawy zastrzega jedynie, że prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. To zaś oznacza, że do wymienionych rodzajów działalności nie będą miały zastosowania wynikające z tej ustawy zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej i zasady kontroli tej działalności. Nie można więc na tej podstawie przyjąć, że uczelnie w zakresie wymienionej w tym przepisie działalności nie mogą być przedsiębiorcami w rozumieniu innych przepisów prawa, w sytuacji gdy działalność ta jest wykonywana odpłatnie oraz spełnia przesłanki typowe dla działalności gospodarczej, a więc jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (A. Szymańska Komentarz do art. 106 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, LEX 2013, 146070; H. Izdebski i J. Zieliński Komentarz do art. 106 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, LEX 2013, 144304).

Przepis art. 43 ¹ kc zawiera definicję przedsiębiorcy stworzoną na potrzeby prawa prywatnego, które to pojęcie ustawa definiuje bardzo szeroko, szerzej niż czyni to wspomniana ustawia o swobodzie działalności gospodarczej. Szeroko na gruncie tego przepisu wykładane jest również pojęcie działalności gospodarczej. Za działalność gospodarczą uznaje się działalność, która ma zarobkowy charakter. Przy takim pojmowaniu działalności gospodarczej można uznać za przedsiębiorcę w rozumieniu przepisu art. 43 ¹ kc wyższą uczelnię niepaństwową świadczącą odpłatnie usługi edukacyjne.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił apelację na zasadzie art. 385 kpc.

ref. SSR A. P.