Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2023 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Alicja Kowalska-Kulik

Protokolant: sekretarz sądowy Daniel Drożdż

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2023 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania A. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w N.

z dnia 29 stycznia 2021 roku znak: (...)

w sprawie A. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w N.

o świadczenie uzupełniające

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu A. L. świadczenie uzupełniające od 1 grudnia 2020 roku na stałe;

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w N. na rzecz A. L. kwotę 180 złotych (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 392/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 lutego 2023 roku

Decyzją z dnia 29 stycznia 2021 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. - powołując się na przepisy ustawy z dnia 31 lipca 2019 roku o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U. z 2020, poz. 1936 ze zm.) - odmówił A. L. prawa do świadczenia uzupełniającego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w orzeczeniu z dnia 21 stycznia 2021 roku komisja lekarska orzekła, że odwołujący nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Od powyższej decyzji odwołał się A. L., wnosząc o przyznanie mu świadczenia uzupełniającego. Wskazał, że jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji z uwagi na bardzo rzadkie schorzenie neurologiczne – (...), na którą cierpi od 1988 r. Choroba ta jest nieuleczalna, genetyczna i objawia się uszkodzeniem nerwów obwodowych. Powoduje niedowład i zanik mięśni, zaburzenia czuciowe i ruchowe (obejmujące całe ciało), którym często towarzyszy uczucie ostrego bólu i pieczenia. Odwołujący podkreślił, że ma problemy z poruszaniem, zdarzają się zaburzenia równowagi, upadki. Nie jest w stanie samodzielnie gotować, sprzątać , robić zakupów. W związku z powyższym wymaga stałej opieki i nadzoru osoby trzeciej.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wniósł o jego oddalenie, wskazując, że komisja lekarska orzeczeniem z dnia 21 stycznia 2021 roku nie uznała odwołującego się za niezdolnego do samodzielnej egzystencji.

Bezspornym w sprawie było, że A. L. , ur. (...), pobiera z ZUS rentę z tytułu całkowitej niecności do pracy. W dniu 14 grudnia 2020 roku złożył wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

U A. L. rozpoznano: przewlekłą (...), (...)kanału kręgowego odcinka lędźwiowego kręgosłupa z uciskiem worka oponowego i korzeni nerwów rdzeniowych, stan po porażeniu strun głosowych w 1988 roku. Odwołujący się A. L. jest - ze względu na występujące u niego schorzenia neurologiczne - niezdolny do samodzielnej egzystencji na stałe.

Odwołujący A. L. zamieszkuje z synem i synową w domu w N.; jest rozwiedziony. Pierwsze objawy choroby wystąpiły u odwołującego w 1988 roku - miał trudności z oddychaniem i mową. Potem nastąpiło osłabienie mięśni całego ciała – potykał się, wypadały mu przedmioty z ręki. Ostateczną diagnozę genetycznej (...) postawiono odwołującemu się w roku 2010.

Rozpoznana u odwołującego się przewleka (...) oraz (...) kanału kręgowego odcinka lędźwiowego kręgosłupa z uciskiem worka oponowego i korzeni nerwów rdzeniowych powoduje u niego istotne ograniczenie funkcji układu ruchu. A. L. ma problemy z poruszaniem się, chodzeniem po schodach. Porusza się jedynie za pomocą kijków nordic walking, maksymalnie może przejść odcinek 200 – 300 metrów, potem drętwieją mu nogi i musi odpocząć. A. L. nie jest w stanie sam przynieść sobie zakupów ze sklepu. Ma problemy z przygotowaniem posiłków, wypadają mu przedmioty z rąk. Odwołujący nie jest w stanie obrać warzyw, ukroić chleba, ugotować ciepłego posiłku, stać przy kuchence. Nie jest w stanie przygotować gorącego napoju, np. herbaty, gdyż zdarza się, że czajnik wypada mu z ręki. Może jedynie sam zjeść posiłki przygotowane przez domowników lub zrobić kanapkę, gdy ma pokrojony chleb. Odwołujący myje się samodzielnie na krzesełku, ale jedynie wówczas, gdy ktoś z domowników przebywa w domu, gdyż zdarzają się upadki na skutek zaburzeń równowagi. Ubiera się samodzielnie, ale długo. Nie jest w stanie posprzątać mieszkania, odkurzyć, umyć podłogi czy okien. Wszelkie sprawy urzędowe załatwia za niego syn. Odwołujący nie jeździ samochodem. Odwołującemu zdarzają upadki spowodowane zaburzeniem równowagi. Gdy się zdenerwuje odczuwa drżenie całego ciała.

Odwołujący pozostaje w specjalistycznym leczeniu, co 10 – 12 tygodni przyjmuje wlewy leków (immoglobuliny), które łagodzą częściowo objawy choroby. Występująca u odwołującego się choroba jest ciężka i nieuleczalna. Stan zdrowia 64- letniego odwołującego A. L. nie ulegnie poprawie.

( dowód: opinie biegłego lekarza sądowego neurologa, k. 37 – 38, 101 - 102 opinie uzupełniające biegłego neurologa, k. 54, 86, 106, karta informacyjna leczenia szpitalnego, k. 99, zeznania odwołującego się od min. 00:06:49 k. 82 – verte )

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie opinii biegłego lekarza sądowego z zakresu neurologii, którą uznał za wiarygodną w całości, za wyjątkiem wniosków końcowych opinii biegłego neurologa, a także na podstawie zeznań odwołującego się A. L.. Zeznania odwołującego Sad ocenił jako logiczne i przekonujące; korelują one także z przedłożoną dokumentacją medyczna i treścią opinii biegłego neurologa. Specjalista neurolog po zapoznaniu się z zeznaniami odwołującego, w opinii uzupełniającej wprost wskazał, że zeznania A. L. dotyczące jego codziennego funkcjonowania są wiarygodne, a istotna poprawa stanu zdrowia odwołującego się mało prawdopodobna ( k. 106 ).

Sąd w pełni podzielił ustalenia wynikające ze sporządzonych w sprawie opinii biegłego lekarza sądowego dotyczących stanu zdrowia odwołującego w zakresie neurologicznych ograniczeń układu ruchu, nie podzielając jedynie wniosków końcowych neurologa o braku niezdolności do samodzielnej egzystencji u A. L.. Opinia biegłego neurologa, zdaniem Sądu, zawiera kompleksową i wyczerpującą ocenę stanu zdrowia odwołującego się i uwzględnia wpływ rozpoznanych u niego schorzeń na zdolność do samodzielnej egzystencji. Biegły dokonał wnikliwej analizy dokumentacji lekarskiej oraz przeprowadził dokładne badanie odwołującego się. W ocenie Sądu ww. opinia zawiera przekonujące uzasadnienie w zakresie rozpoznanych schorzeń, a z treści opinii biegłego neurologa wynika, iż odwołujący się jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

W uzasadnieniu opinii biegły neurolog wskazał, że rozpoznane u odwołującego się schorzenia powodują istotne ograniczenie funkcji układu ruchu, w szczególnie w zakresie podejmowanego wysiłku fizycznego - odwołujący ma znaczne problemy z poruszaniem się. Biegły zatem ocenił, iż stwierdzone schorzenia oraz ich następstwa w obrębie układu ruchu powodują jego istotną dysfunkcję. Stopień tej dysfunkcji, zdaniem biegłego, nie powoduje jednak konieczności stałej pomocy i opieki innych osób we wszystkich podstawowych czynnościach życia codziennego i w czynnościach samoobsługowych, przyjmując, że w czynnościach życia codziennego odwołujący jest samodzielny.

W opinii uzupełniającej biegły neurolog stwierdził, iż w świetle dokumentacji medycznej, zeznania odwołującego dotyczące jego codziennego funkcjonowania są wiarygodne, a nadto stan zdrowia nie ulegnie poprawie.

Jak podniesiono wyżej, Sąd nie podzielił wniosków końcowych opinii, sporządzonych przez biegłego neurologa, o braku niezdolności do samodzielnej egzystencji u odwołującego, przy czym zgodził się w pełni z ustaleniami zawartymi w jego opinii na temat aktualnego stanu zdrowia A. L. i jego codziennego funkcjonowania. Z opinii tej wynika, że (tak jak wskazywał to A. L.), odwołujący de facto jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Zdaniem Sądu, biegły oceniający schorzenia neurologiczne u odwołującego, opisując prawidłowo schorzenia A. L. oraz ich wpływ na jego codzienne funkcjonowanie, błędnie zinterpretował pojęcie „niezdolności do samodzielnej egzystencji” wskazane w przepisie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z tym przepisem niezdolność do samodzielnej egzystencji orzeka się w stosunku do osoby, która wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Termin „niezdolność do samodzielnej egzystencji" zdefiniowany w art. 13 ust. 5 cyt. ustawy ma szeroki zakres przedmiotowy. Oznacza spowodowaną naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Trzeba przy tym odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji”. Do czynności zabezpieczających samodzielną egzystencję człowieka nie należą wyłącznie tzw. czynności samoobsługi jak mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale również nabywanie żywności, przyniesienie jej do domu, ogrzewanie mieszkania, podstawowe prace porządkowe, niewymagające wysiłku fizycznego i prac na wysokości, pranie, gotowanie. Niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie, np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 1 sierpnia 2018 r. sygn. akt III AUa 612/17).

Opiniujący w sprawie biegły potwierdził istotną dysfunkcję narządu ruchu u A. L., szczególnie w zakresie podejmowania wysiłku fizycznego oraz poruszania się. Jak wynika bezsprzecznie z zebranych dowodów odwołujący wymaga pomocy w kąpieli, w sprzątaniu mieszkania, praniu, gotowaniu ciepłych posiłków, robieniu i przynoszeniu zakupów, załatwianiu spraw urzędowych, czy składaniu wizyt lekarskich. Fakt, iż odwołujący sam się ubiera (choć robi to bardzo długo), zje przygotowany posiłek, czy też porusza się wolno na niewielkim dystansie za pomocą kijków, nie oznacza zdolności do samodzielnej egzystencji, bowiem do jej zapewnienia wymaga pomocy i opieki osób trzecich (bez nich nie byłby w stanie zapewnić sobie potrzeb niezbędnych do życia). Z przyczyn zdrowotnych odwołujący zatem nie jest zdolny do samodzielnego załatwiania elementarnych spraw życiowych wymienionych powyżej, bez których nie można egzystować ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 maja 2022 r. sygn. akt III AUa 68/22). Wobec powyższego uznać należy, iż w świetle opinii biegłego neurologa, A. L. jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Mając powyższe na uwadze Sąd – na podstawie treści opinii biegłego neurologa (odrzucając tylko błędny wniosek końcowy), a także korelujących z tą opinią zeznań odwołującego – przyjął, iż A. L. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji z uwagi na schorzenia narządu ruchu, trwale. W tym też zakresie Sąd w pełni podzielił złożone do opinii biegłego zarzuty odwołującego się. W ocenie Sądu, brak było podstaw do powoływania w sprawie innego biegłego, o co wnioskował odwołujący. Tak jak zaznaczono, Sąd zgodził się z ustaleniami zawartymi w opinii na temat aktualnego stanu zdrowia A. L. (bez wniosków końcowych opartych na błędnym rozumieniu przez biegłego pojęcia niezdolności do samodzielnej egzystencji), swoje ustalenia oparł również na zeznaniach odwołującego, które biegła oceniła jako wiarygodne. Stąd też Sąd, dysponował materiałem dowodowym, który był wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy; powoływanie kolejnego biegłego prowadziłoby do znacznego przedłużenia postępowania dowodowego.

Pozostałe okoliczności sprawy uznał Sąd za bezsporne, bowiem nie były one kwestionowane przez strony. Również dokumenty przedstawione na stwierdzenie powyższych okoliczności zostały ocenione jako w pełni miarodajne i wiarygodne. Ich autentyczność i moc dowodowa nie została zakwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. L. zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 roku o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji ( Dz. U. z 2022 r., poz. 1006 ze zm.), świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej "osobami uprawnionymi". Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym,, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504), zasiłku pielęgnacyjnego, dodatku energetycznego, o którym mowa w art. 5c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716, z późn. zm.), dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1 i 202), dodatku węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz. U. poz. 1692), dodatku dla gospodarstw domowych z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła, o którym mowa w art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 września 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz. U. poz. 1967), dodatku elektrycznego, o którym mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz. U. poz. 2127), oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1750 zł miesięcznie.

W myśl art. 4 ustawy z dnia 31 lipca 2019 roku świadczenie uzupełniające przysługuje osobie uprawnionej w wysokości nie wyższej niż 500 zł miesięcznie, przy czym łączna kwota świadczenia uzupełniającego i świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 2, nie może przekroczyć 1750 zł miesięcznie, z zastrzeżeniem wyłączeń, o których mowa ww. art. 2 ust. 2.

Stosownie do art. 7 ustawy w sprawach nieuregulowanych w ustawie o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, dotyczących postępowania w sprawie świadczenia uzupełniającego, wypłaty tego świadczenia oraz wydawania orzeczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy: ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z wyjątkiem art. 136 tej ustawy.

Zgodnie zatem z dyspozycją art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie czy A. L. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji w rozumieniu powołanych wyżej przepisów. Okoliczność tę, jako wymagającą wiadomości specjalnych, ustalił Sąd - stosownie do treści art. 278 § 1 k.p.c. - na podstawie opinii biegłego lekarza sądowego z zakresu neurologii, z której treścią korelowały zeznania odwołującego. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że stopień zaawansowania rozpoznanych schorzeń narządu ruchu A. L. narusza sprawność jego organizmu w stopniu powodującym niezdolność do samodzielnej egzystencji. Przywołane przez biegłego okoliczności, świadczą o tym, że stopień upośledzenia funkcji narządu ruchu uniemożliwia wnioskodawcy samodzielnie wykonywanie typowych czynności dnia codziennego, takich jak porządkowanie mieszkania, robienie i przynoszenie zakupów, przygotowywanie ciepłych posiłków, korzystanie z kąpieli, załatwianie spraw urzędowych, wizyty u lekarza, przy których wymaga pomocy ze strony osób trzecich. Samodzielnie może jedynie podejmować proste czynności jak spożywanie posiłków, wolne ubranie się, poruszanie na krótkim dystansie za pomocą kijków. Oznacza to, iż odwołujący wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Za nieprawidłową zatem uznać należy ocenę zdolności odwołującego się do samodzielnej egzystencji, dokonaną przez komisję lekarską ZUS, na której orzeczenie organ rentowy powołał się w zaskarżonej decyzji.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd – na podstawie art.
(...) § 2 k.p.c. i powołanych wyżej przepisów prawa materialnego - orzekł jak w sentencji – w punkcie I wyroku. Świadczenie uzupełniające przyznano od daty złożenia wniosku na stałe, bowiem – jak stwierdził biegły – jego stan zdrowia nie ulegnie poprawie. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2018 roku, poz.1800), zasądzając od ZUS na rzecz odwołującego 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego –w punkcie II wyroku.