Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Alicja Kowalska - Kulik

Protokolant: Ewa Rusnarczyk

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2024 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 14 września 2020 roku znak: (...)

w sprawie M. B.

przy udziale S. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od M. B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. kwotę 180 złotych (sto osiemdziesiąt złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1385/20

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 marca 2024 roku

Decyzją z dnia 14 września 2020 r. znak: (...), wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 6 ust. 1 pkt 1 i 5, art. 8 ust. 11, art. 11 ust. 1 i 2 , art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2019 r., poz. 300 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. stwierdził, że M. B., jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek S. B., w okresach: od 1 października 2008 roku do 31 stycznia 2009 roku podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca; od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca; od 1 maja 2014 roku do 29 lutego 2016 roku podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) jako pracownik.

W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że S. B. prowadził działalność gospodarczą w zakresie (...) w okresie od maja 2007 roku do 12 listopada 2019 roku. Odwołująca – żona S. B. - była zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego chorobowego od 1 października 2008 roku do 31 stycznia 2009 roku i od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku jako osoba współpracująca oraz od 1 maja 2014 roku do 29 lutego 2016 roku jako pracownik. S. B. zawarł związek małżeński z M. B. w dniu 21 kwietnia 2001 roku. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z 20 grudnia 2013 roku sygn. akt (...) został orzeczony rozwód, a wyrok stał się prawomocny 29 marca 2014 roku. W dniu 5 lutego 2013 roku została zawarta umowy mediacyjna między M. B., a S. B., na mocy której S. B. zobowiązał się do zatrudnienia M. B. po zakończonym urlopie wychowawczym u innego płatnika ( zatrudnienie u tego płatnika ustało 14 maja 2013 roku). Sąd Okręgowy w Nowym Sączu postanowieniem z dnia 21 marca 2013 r. zobowiązał S. B. do obowiązku alimentacyjnego na rzecz M. B. i dwojga małoletnich dzieci. W dniu 27 kwietnia 2014 roku S. B. zawarł z M. B. umowę o pracę na stanowisku pracownika biurowego od 1 maja 2014 roku. M. B. w toku postępowania w ZUS wskazywała, że jako osoba współpracująca przyjmowała zlecenia transportowe ( z Niemiec, Holandii, Hiszpanii) i nadzorowała ich realizację, kontaktowała się z kierowcami i ich rozliczała, kontrolowała płatności, przelewy, umawiała samochody na serwis. ZUS wskazał, że złożyła do sprawy dokumenty potwierdzające ukończenie technikum samochodowego, dyplom języka niemieckiego i Certyfikat Kompetencji Zawodowych w Drogowym Transporcie Rzeczy , dyplom ukończenia (...) w K., dokument potwierdzający ukończenie szkolenia w ramach projektu „Wyższe kwalifikacje w transporcie-Twoja szansa.” M. B. w trakcie postępowania administracyjnego wskazywała, że S. B. stosował wobec niej przemoc psychiczną i fizyczną, za co został skazany. Podała, iż w dniu 21 marca 2013 roku Sąd Okręgowy w N. wydał postanowienie o udzieleniu jej i dzieciom zabezpieczenia alimentacyjnego i oświadczyła, że od „ tamtego czasu” nie prowadzi ze S. B. wspólnego gospodarstwa domowego. W dniu 15 stycznia 2016 roku wysłała S. B. wypowiedzenie umowy o pracę. ZUS ustalił, że S. B. składał w Urzędzie Skarbowym za M. B. informacje o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy PIT – 11 za lata 2014, 2015, 2016 . Organ rentowy podkreślił, że z dowodów zgromadzonych w sprawie wynika, że M. B. świadczyła pracę na rzecz płatnika składek S. B. w okresie zgłoszenia do ubezpieczeń jako osoba współpracująca i jako pracownik. Jednak w przypadku M. B. nie został spełniony warunek prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego, od marca 2013 roku, kiedy to Sąd Okręgowy wydał postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia na czas trwania postępowania poprzez zobowiązanie S. B. do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Okoliczność ta wynika również z wyjaśnień M. B.. Fakt orzeczenia rozwodu tym bardziej potwierdza fakt zaprzestania prowadzenia przez małżonków wspólnego gospodarstwa domowego. Powołując się na przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, organ rentowy zaznaczył, iż brak wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego jest przesłanką wyłączającą możliwość uznania, że dana osoba podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą. W związku z powyższym, w okresie od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku M. B. nie spełniała warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, jako osoba współpracująca.

Od powyższej decyzji odwołała się M. B., wnosząc o jej częściową zmianę i ustalenie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca z płatnikiem składek S. B. w okresie od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku. W uzasadnieniu odwołania M. B. wskazała, że prowadziła z mężem wspólnie gospodarstwo domowe przez co należy rozumieć udział i wzajemną ścisłą współpracę w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi. Wskazała, że w czasie sprawy rozwodowej w 2013 – 2014 roku i po jej zakończeniu do drugiej połowy 2014 roku S. B. stale po godzinach pracy do późnego wieczora spędzał czas w lokalu, w którym mieszkała razem dziećmi. Nieodpłatnie przygotowywała mu posiłki i prała odzież, a były jej mąż w pełni korzystał z wyposażenia mieszkania i znajdujących się w nim artykułów spożywczych, przechowywał swoje rzeczy osobiste. M. B. podkreśliła, że w tym okresie widziała jeszcze szansę na uratowanie małżeństwa, dlatego podejmowała próby naprawy relacji, starając się stworzyć dla dzieci „ pełną rodzinę” i zachęcić męża do podjęcia leczenia psychiatrycznego . Wskazała, że w tym czasie wspólnie zaspokajali potrzeby życiowe, zajmowali się sprawami dzieci i prowadzeniem firmy, spędzali rodzinnie wolny czas. Sytuacji tej nie zmienił wyrok karny, zobowiązujący byłego męża do powstrzymania się zbliżania do niej i dzieci. Większość czasu w ciągu dnia spędzali razem w jej mieszkaniu. S. B. jedynie nocował w mieszkaniu jej ciotki O. S., które znajdowało się w tym samym bloku, co jej mieszkanie. Dopiero w drugiej połowie 2014 roku akty przemocy byłego męża wobec niej przybrały na sile i aby nie narażać dzieci na te sytuacje postanowiła ograniczyć z mężem kontakty i zakazała mu wstępu do mieszania. Wtedy zaprzestali prowadzić wspólne gospodarstwo i została zatrudniona jako pracownik w firmie (...). M. B. podniosła, że w spornym okresie wspierała męża w prowadzeniu firmy; wykonywała swoje czynności w wymiarze 6-12 godzin dziennie. Jej mąż jeździł jako kierowca, a ona pozyskiwała zlecenia i załatwiała wszelkie sprawy administracyjne (bez jej wkładu firma nie mogłaby funkcjonować). Zaznaczyła, iż co miesiąc z konta firmowego przelewała na swoje konto kwotę 4000 zł do kwietnia 2014 roku i 5000 zł od miesiąca maja 2014 roku. Odwołująca wyjaśniła, że składając do ZUS pisemne wyjaśnienia, niewłaściwie rozumiała pojęcie pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym.

W piśmie procesowym z dnia 4 stycznia 2022 roku ( k. 109-114 ) odwołująca podtrzymała dotychczasowe stanowisko, przy czym wskazała, że w razie uznania przez Sąd, że w okresie od prawomocnego ustania małżeństwa stron nie zostały spełnione wszystkie przesłanki z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wnosi o zmianę decyzji poprzez ustalenie, że w okresie od 15 maja 2013 roku do 29 marca 2014 roku podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu, jako osoba współpracującą ze S. B., a w okresie od 30 marca 2014 roku do 30 kwietnia 2014 roku podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u S. B. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem minimalnym w kwocie 1680 zł brutto. Alternatywnie – w razie uznania przez Sąd, iż w spornym okresie nie zostały spełnione wszystkie przesłanki z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – odwołująca wniosła o zmianę decyzji w zaskarżonej części i ustalenie, że M. B. w okresie od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia u S. B. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem minimalnym: od 15 maja 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku w wysokości 1600 zł brutto , a od 1 stycznia 2014 roli do 30 kwietnia 2014 roku w kwocie 1680 zł brutto

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą
w zaskarżonej decyzji. W ocenie ZUS, ustalenia faktyczne poczynione w toku kontroli świadczą o tym, że M. B. w okresie 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku nie pozostawała ze S. B. we wspólnym gospodarstwie domowym. ZUS wskazał, że zaprzestanie prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego miało miejsce przynajmniej od marca 2013 roku, kiedy odwołująca zmuszona była wystąpić do Sądu o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania rozwodowego poprzez zobowiązanie S. B. do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. ZUS podniósł, że gdyby ww. prowadzili wspólnie gospodarstwo domowe, a S. B. łożyłby na rodzinę odwołująca w ogóle nie musiałaby składać takiego wniosku. Sama odwołująca w trakcie postępowania przed ZUS przyznała, że od czasu wydania ww. postanowienia nie prowadziła ze S. B. wspólnego gospodarstwa domowego.

Bezspornym w sprawie było, że S. B. prowadził działalność gospodarczą w zakresie (...) w okresie od maja 2007 roku do 12 listopada 2019 roku. S. B. zgłaszał do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, wypadkowego ) i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego swoją żonę odwołującą się M. B., jako osobę współpracującą od 1 października 2008 roku do 31 stycznia 2009 roku i od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku , a od 1 maja 2014 roku do 29 lutego 2016 roku, jako pracownika.

ZUS nie kwestionował, że M. B. współpracowała ze S. B. przy prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 października 2008 r. do 31 stycznia 2009 r., przyjmując, iż odwołująca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w w/w okresie jako osoba współpracująca, co pokrywało się z czasem, kiedy prowadzili wspólnie gospodarstwo domowe. ZUS ocenił, że od 1 maja 2014 roku M. B. nawiązała ze S. B. stosunek pracy i od tego dnia do 29 lutego 2016 roku podlegała ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) jako pracownik.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. B. zawarł związek małżeński z M. B. w dniu (...)2001 roku. Wymienieni zamieszkiwali w mieszkaniu położonym w N., przy ul. (...). Ze związku małżeńskiego posiadają dwoje dzieci: K. ur. (...) i D. ur. (...).

W dniu 27 lutego 2013 roku odwołująca złożyła pozew o rozwód oraz m.in. o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz alimentów kwocie po 2000 zł, a na rzecz małoletnich synów w kwotach po 1500 zł na każdego z nich i o zabezpieczenie powództwa poprzez zobowiązanie S. B. do płacenia na rzecz małoletnich synów alimentów w kwocie po 1500 zł miesięcznie począwszy od 1 marca 2013 roku oraz na jej rzecz w kwocie 2000 zł miesięcznie od 1 marca 2013 roku. W uzasadnieniu pozwu odwołująca wskazała, iż pomiędzy stronami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego; pozwany znęcał się nad powódką.

Postanowieniem z dnia 21 marca 2023 roku sygn. akt(...), Sąd Okręgowy w Nowym Sączu udzielił zabezpieczenia na czas trwania procesu i zobowiązał pozwanego S. B. do łożenia na rzecz małoletnich dzieci stron alimentów w kwotach po 1000 zł miesięcznie oraz zobowiązał go do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny kwotą 1500 zł miesięcznie płatną do rąk powódki.

W piśmie procesowym z dnia 24 kwietnia 2013 r. złożonym w sprawie rozwodowej, odwołująca zaznaczyła, iż S. B. znęcał się nad nią już od czasu jej pierwszej ciąży. Podała, iż w 2012 r. pozwany skrępował ją kablem, a w styczniu 2013 r. pobił ją tak, iż doznała złamania żeber, odmy opłucnowej, co skutkowało jej kilkudniowym pobytem w szpitalu. Odwołująca korzystała z pomocy psychologa z powodu sytuacji panującej w jej małżeństwie. Mimo zawartej w dniu 5 lutego 2013 r. ugody (w postępowaniu mediacyjnym prowadzonym na zlecenie Sadu Rejonowego wN.w sprawie o sygn.(...)), S. B. w dalszym ciągu wyzywał żonę, przeklinał ją, a przed Ś. Wielkanocnymi pobił ją i został zatrzymany przez Policję. W przedmiotowym piśmie odwołująca wskazała, iż pozwany doprowadził do ustania wszelkich więzi pomiędzy nimi (psychicznej, współżycia fizycznego i na płaszczyźnie gospodarczej). Odwołująca wnioskowała również w tym piśmie o eksmisję męża z mieszkania stanowiącego jej wyłączną własność. Wskazywała, że S. B. swoim rażąco nagannym zachowaniem uniemożliwia jej i dzieciom wspólne zamieszkiwanie. W pismach procesowych z 30 kwietnia 2013 r. i z dnia 8 października 2013 r. odwołująca podawała, iż S. B. nie zamieszkuje w zajmowanym przez nią mieszkaniu.

Wyrokiem zaocznym z dnia 20 grudnia 2013 roku w sprawie o sygn. (...)Sąd Okręgowy w N. orzekł rozwód małżeństwa M. B. i S. B. – z jego winy. Władzę rodzicielską nad małoletnimi synami Sąd powierzył odwołującej się i ograniczył władzę rodzicielską S. B. do prawa do uzyskiwania informacji o rozwoju, stanie zdrowia i wynikach w nauce małoletnich. Obowiązkiem utrzymania dzieci Sąd obciążył obydwoje rodziców i zasądził na rzecz małoletnich alimenty po 1500 zł. Orzekł też eksmisję S. B. z lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w N.. Wyrok stał się prawomocny z dniem 29 marca 2014 roku. Tym samym od dnia 29 marca 2014 roku M. B. nie pozostawała w związku małżeńskim ze S. B..

Już w 2006 r. odwołująca miała założoną Niebieską Kartę, a później w okresie od 2012 roku – 2014 roku, z uwagi na przemoc stosowana przez S. B. wobec niej. W nocy z 3 na 4 stycznia 2013 roku odwołująca został przez męża ciężko pobita. Doznała złamania żeber, przebywała w szpitalu. W dniu 4 lutego 2013 r. S. B. użył przemocy fizycznej i słownej wobec żony, interweniowała Policja. Na Policję została zgłoszona też awantura słowna i szarpanina z nocy z 28/ 29 marca 2013 roku, w wyniku której odwołująca została pobita.

W stosunku do S. B. toczyły się dwie sprawy o znęcanie nad żoną w 2012 i 2013 r. W sprawie Sądu Rejonowego wN.o sygn. akt (...) S. B. został oskarżony o znęcanie się nad żoną i dziećmi w okresie od grudnia 2012 r. do 29 marca 2013 r. i wyrokiem z dnia 14 lutego 2014 r. został skazany na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

W spornym okresie od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku M. B. nie prowadziła z byłym mężem S. B. wspólnego gospodarstwa domowego. W tym okresie S. B. miał orzeczony zakaz zbliżania się do odwołującej i co najmniej od 30 kwietnia 2013 r. nie zamieszkiwał z odwołującą w mieszkaniu przy ul. (...); wyprowadził się dobrowolnie. Początkowo mieszkał w N. przy ul. (...) w wynajętym domu, a potem zamieszkał u ciotki odwołującej O. S. w N. przy ul. (...) ( w tym samym bloku i klatce, gdzie mieszkała odwołująca się dziećmi). Pomiędzy stronami w spornym okresie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego; ustały pomiędzy nimi wszelkie więzi, jakie składają się na istnienie małżeństwa, w tym również na płaszczyźnie gospodarczej, wyrażającej się we wspólnym prowadzeniu gospodarstwa domowego.

Były mąż odwołującej w ramach prowadzonej działalności wyjeżdżał na kilkutygodniowe okresy (wykonywał pracę kierowcy). Mimo trwającego konfliktu odwołująca w spornym okresie wykonywała pracę w firmie (...). Odwołująca przyjmowała zlecenia transportowe, nadzorowała ich realizację, kontaktowała się z kierowcami i ich rozliczała, wystawiała faktury, kontrolowała płatności, przelewy, umawiała samochody na serwis, kontaktowała się z biurem rachunkowym. Pracowała od 6-12 godzin dziennie. Pracę wykonywała w mieszkaniu, korzystając z telefonu służbowego i komputera. W spornym okresie pobierała pieniądze z konta firmowego w kwocie 4000 zł miesięcznie na utrzymanie swoje i dzieci. S. B. nie przekazywał jej żadnych pieniędzy. K. zdarzyło się, że S. B. blokował konto bankowe – firmowe i wówczas odwołująca musiała korzystać z pomocy rodziny; pożyczała pieniądze.

( dowód: akta sprawy rozwodowej o sygn. akt IV I C 272.13: pozew, k. 1 – 3, postanowienie, k. 24-25 , pismo procesowe, k. 36-40, karty informacyjne k. 4241-44, ugoda k. 45-47, dokumentacja z Policji k. 49-54, pismo powódki k. 57, 86, wyrok, k. 98; akta sprawy karnej Sądu Rejonowego w Nowym Sączu sygn. akt II 1 K 311/13: notatki urzędowe, k.1, 2, 20, 51, 65 , protokół, k. 3-5, 84, karta informacyjna k. 38, wyrok k. 104, pisemne zeznania świadków: W. F., k. 231 – 235, G. R., k. 236- 240, M. F., k. 242 – 246, J. F., k. 247 - 251, L. P., k. 255 - 259, M. J. (1), k. 261 – 264, Z. W. , k. 267 - 271, P. K., k. 274 – 278, P. R., k. 281 – 285, M. J. (2) k. 318-321, częściowo zeznania odwołującej M. B. od min. 00:05:05, k. 371 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, której wiarygodności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała w toku postępowania. Sąd przeanalizował również pisemne zeznania świadków, w kontekście ustalenia czy odwołująca faktycznie prowadziła z uczestnikiem wspólnie gospodarstwo domowe w spornym okresie. Pisemne zeznania świadków okazały się nieprzydatne dla weryfikacji spornych faktów. Świadkowie ogólnie zeznawali o pracy odwołującej w firmie (...), czego ZUS nie kwestionował, jednak nie mieli oni wiedzy na temat ich wzajemnych relacji, a w szczególności odnośnie pozostawania odwołującej we wspólnym gospodarstwie domowym ze S. B..

Sąd dokonał ustaleń w zakresie panujących między M. B., a S. B. relacji w oparciu o dokumentację zawartą w aktach sprawy rozwodowej Sądu Okręgowego w N. sygn. akt(...) i Sądu Rejonowego w N.o sygn. akt (...). Z w/w dowodów wynikało, iż S. B. od wielu lat znęcał się nad odwołującą psychicznie i fizycznie, za co prawomocnie został skazany, a pozew o rozwód został wniesiony w czasie gdy pomiędzy stronami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego na wszystkich płaszczyznach, również gospodarczej, co wprost wynika z twierdzeń M. B. zawartych w pismach procesowych kierowanych do Sądu w sprawie rozwodowej. Podkreślić trzeba, iż po wszczęciu postępowania przez ZUS w przedmiotowej sprawie, odwołująca jednoznacznie wskazała w pisemnych wyjaśnieniach (k. 43 akt ZUS), iż od czasu wydania przez Sąd Okręgowy w dniu 21 marca 2013 r. postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia, nie prowadziła z mężem wspólnego gospodarstwa domowego. Koresponduje to z bezspornym faktem, iż w okresie objętym odwołaniem S. B. nie zamieszkiwał już z rodziną we wspólnym mieszkaniu.

W tej sytuacji Sąd nie dał wiary zeznaniom odwołującej tylko w tej części, w której przed Sądem twierdziła, że w spornym okresie prowadziła z mężem wspólne gospodarstwo domowe. Zeznania w tym zakresie nie pokrywają się z jej pisemnymi zeznaniami złożonymi w ZUS oraz twierdzeniami składanymi w sprawie rozwodowej. W ocenie Sądu, takie zeznania (gołosłowne, niczym nie potwierdzone i całkowicie sprzeczne w dokumentacją zawartą w aktach związkowych) zostały złożone wyłącznie na użytek prowadzonego postępowania, celem uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia. Zresztą nawet gdyby przyjąć, iż S. B. bywał w mieszkaniu odwołującej w spornym okresie, jadał tam obiady czy kontaktował się z dziećmi, to nie są to okoliczności świadczące o pozostawaniu we wspólnym gospodarstwie domowym. W pozostałym zakresie opisującym relacje pomiędzy stronami oraz rodzaj i rozmiar pracy wykonywanej przez odwołującą w spornym zakresie, zeznania M. B. zostały ocenione jako w pełni wiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. B. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5, art.12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2022 r., poz.1251.), osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Osoby takie, w myśl uregulowania zawartego w art. 11 ust. 2 ww. ustawy, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. W myśl art.13 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba współpracująca podlega ubezpieczeniom - od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności do dnia zakończenia tej współpracy;

Definicję osoby współpracującej zawiera przepis art. 8 ust. 11 cytowanej ustawy. W myśl zawartej tam regulacji za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

W niniejszej sprawie ZUS nie kwestionował wykonywania przez odwołującą pracy w firmie (...), natomiast sporna była okoliczność czy strony w spornym okresie od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku prowadziły wspólnie gospodarstwo domowe. Zważyć przy tym należy, iż sporny okres należało zawęzić do czasu pozostawania przez strony w związku małżeńskim, tj. do 29 marca 2013 r., kiedy to uprawomocnił się wyrok Sądu Okręgowego w N. orzekający rozwód małżeństwa. Po tej dacie odwołująca nie miała już statusu małżonki S. B., co oznacza, że nie mogła podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu współpracy.

Podkreślić należy, iż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie definiuje pojęcia prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 1999 r. , II UKN 504/98 LEX nr 36764 wskazano, że o prowadzeniu wspólnego gospodarstwa decyduje więź gospodarczo-rodzinna istniejąca między określonymi osobami, przy czym nie ma decydującego znaczenia, czy osoby te są zameldowane w tym samym lokalu mieszkalnym.

Przyjmuje się, że pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym oznacza, najogólniej rzecz ujmując, więź gospodarczą i emocjonalną opartą na pokrewieństwie i tytule prawnym. Ocena, czy osoba pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym zależy od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym nawet fakt wspólnego zamieszkiwania nie może tu mieć decydującego znaczenia. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego mogą być: udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko to dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują. Art. 8 ust. 11 u.s.u.s. stanowi o pozostawaniu we wspólnym gospodarstwie domowym, co oznacza sytuację stałą, a nie jedynie epizodyczną, Ponadto „wspólność gospodarstwa" oznacza, iż osoby pozostające w tym gospodarstwie mają zaspokajane potrzeby ze środków będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny), które są przez te osoby przekazywane, co dotyczy zwłaszcza przychodów z opisanej wcześniej pozarolniczej działalności. W końcu, wskazać należy, iż przepis odnosi się do wspólnego gospodarstwa „domowego", czyli do zespołu osób (domowników) spokrewnionych lub spowinowaconych, a także niespokrewnionych razem mieszkających, bądź stale przebywających w tym samym miejscu, które związane jest z koncentracją ich interesów życiowych, przy jednoczesnym partycypowaniu w utrzymaniu tego gospodarstwa. Oznacza to, że wspólne prowadzenie gospodarstwa „domowego" należy rozumieć, jako wspólne zamieszkiwanie oraz ponoszenie wspólnych wydatków. Przez wspólne zamieszkiwanie rozumie się mieszkanie w tym samym lokalu mieszkalnym bądź w tym samym budynku, natomiast przez wspólne gospodarowanie rozumie się ponoszenie wspólnych wydatków na zaspokajanie potrzeb osób zamieszkujących w tym samym lokalu lub budynku ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 marca 2019 r., sygn. akt III AUa 1800/18, LEX nr 2701293).

Powyższa ocena jest utrwalona w orzecznictwie sądów (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2023 r., I (...) 58/22, LEX nr 3602009). W ocenie Sądu, zgromadzony w rozpatrywanej sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że M. B. w okresie od 15 maja 2013 roku do 28 marca 2014 roku prowadziła wspólnie ze S. B. gospodarstwo domowe. Wręcz przeciwnie wszelkie zaoferowane w sprawie dowody stanowczo takim wnioskom przeczą. Jak wskazano wyżej zeznania świadków okazały się dla Sądu nieprzydatne, gdyż nie mieli oni wiedzy na temat relacji między stronami, a faktu pracy odwołującej w firmie jej byłego męża ZUS nie kwestionował. Wobec tego istotne dla sprawy były pozostałe dowody, głównie zawarte w sprawie rozwodowej i karnej. Nie ulega wątpliwości, że w sprawie rozwodowej przed Sądem Okręgowym w N. M. B. podnosiła, że nastąpił miedzy małżonkami trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego i jednoznacznie twierdziła, iż nie łączy ją z mężem żadna więź, w tym gospodarcza, a z obawy o potrzebne środki do życia wnioskowała o zabezpieczenie powództwa i zobowiązanie S. B. do płacenia na rzecz małoletnich synów i na jej rzecz alimentów. W dniu 21 marca 2023 Sąd Okręgowy w N. udzielił żądanego zabezpieczenia na czas trwania procesu. Odwołująca przyznała, iż mąż nie przekazywał jej żadnych pieniędzy i kilkakrotnie zablokował konto firmowe, uniemożliwiając jej pobieranie pieniędzy na utrzymanie siebie i dzieci. Bezsporne jest, iż strony w spornym okresie nie zamieszkiwały razem. Zgromadzony materiał dowodowy przekonuje, iż pomiędzy stronami nie było żadnych więzi, w tym rodzinno-gospodarczych (brak wspólnego zarządzania, dysponowania budżetem, współdecydowania o przeznaczeniu dochodu rodziny, a także brak udziału i wzajemnej ścisłej współpracy w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu). Okoliczności te wynikają nawet z zeznań M. B.. S. B. miał orzeczony zakaz zbliżania się do odwołującej w spornym okresie z uwagi na stosowana wobec niej przemoc fizyczną i psychiczną.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nie zostały spełnione warunki do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom przez M. B. w spornym okresie z tytułu współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Organ rentowy zasadnie ocenił, że odwołująca nie prowadziła wspólnie z mężem gospodarstwa domowego od 15 maja 2013 roku do 28 marca 2013 r. (a po tej dacie nie była już małżonką uczestnika, a zatem również nie mogła podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu współpracy).

Odnosząc się do alternatywnego żądania odwołującej się, tj. ustalenia, że w okresie od 15 maja 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia u S. B. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem minimalnym: od 15 maja 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku w wysokości 1600 zł brutto , a od 1 stycznia 2014 roli do 30 kwietnia 2014 roku w kwocie 1680 zł brutto, wskazać należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji, a w związku z tym wykluczone jest rozstrzyganie przez sąd, niejako w zastępstwie organu rentowego, żądań zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji ( vide; postanowienie SN z dnia 22 lutego 2012 roku, II UK 275/11, LEX nr 1215286 ). M. B. odwołała się od decyzji w części, w której organ rentowy stwierdził, że nie podlega ona obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca i tylko ta kwestia mogła być przedmiotem rozpoznania w postępowaniu wszczętym odwołaniem. Sąd nie miał zatem podstaw do czynienia ustaleń czy w spornym okresie odwołująca miała status pracownika i czy z tego tytułu podlegała ubezpieczeniom, gdyż organ rentowy nie wydał decyzji w tym przedmiocie. Jeżeli, zdaniem odwołującej winna być ona w spornym okresie ubezpieczona jako pracownik, to może złożyć stosowny wniosek do ZUS w tej kwestii.

Mając podniesione okoliczności na uwadze, Sąd - na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz powołanych wyżej przepisów prawa materialnego - oddalił odwołanie, jako bezzasadne.

Na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z 2018, poz. 265), Sąd zasądził od odwołującej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w N. kwotę 180 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.