Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 23.07.2021 roku

Pozwem inicjującym niniejszej postępowanie powódka E. Z. domagała się zasądzenia od pozwanego (...) SA kwoty 98.635 zł zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku śmierci córki wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 6.03.2020 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 12.874,39 zł z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu i budowy nagrobka wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21.07.2020 roku do dnia zapłaty, zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych w kwocie 10.800 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty i kwoty 34 zł opłat za pełnomocnictwa (k.1-8).

Motywując pozew powódka podniosła, że w dniu 8.01.2020 roku w kierująca samochodem marki R. (...) nr rej (...) naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w ten sposób, że podejmując manewr przejeżdżania przez niebezpieczny zakręt nie zastosowała się do oznaczenia drogi informującego o niebezpieczeństwie, w wyniku czego nie dostosowała prędkości i techniki jazdy do panujących warunków, w rezultacie doprowadzając do utraty panowania nad kierowanym pojazdem, zjechania na pobocze i uderzenia lewym bokiem pojazdu w metalowo-betonowe ogrodzenie. W wyniku wypadku pasażerka pojazdu O. Z. doznała rozległych i wielonarządowych obrażeń ciała, a w szczególności głowy, które skutkowały jej śmiercią w dniu 14.01.2020 roku. W chwili zdarzenia pojazd sprawcy wypadku ubezpieczony był w pozwanym towarzystwie. Postępowanie karne w sprawie wypadku pozostaje w toku. Odpowiedzialność pozwanego wynika z art. 435 §1 w zw. z art. 436 § 1 k.c. art. 822 kc oraz 34 i 35 ustawy o ubezpieczaniach obowiązkowych, UFG i PBUK z dnia 22.05.2003 roku. Zdaniem powódki przyznane jej w toku postępowania likwidacyjnego kwoty są rażąco zaniżone. Na skutek zdarzenia z dnia 8.01.2020 roku powódka straciła osobę najbliższą. Wypadek wywołał u niej trudne do ocenienia cierpienie i ból. Zmarła była córką powódki, w chwili wypadku miała zaledwie 19 lat. Była radosna i zadowolona z życia. Dla matki była powodem do dumy, pokładała w niej nadzieję na przyszłość. Powódka wspomina ją jako zaradną, pracowitą, ambitną i wesołą, kochającą rodzinę. O. Z. mieszkała z dziadkami, siostrą matką. Z nimi dzieliła troski i radości. Cieszyła się szacunkiem bliskich i przyjaciół. Wspierała matkę na wszelkie możliwe sposoby, służyła radą. Przed wypadkiem kończyła technikum żywienia w B.. Zamierzała kontynuować naukę i dostać się na studia w K.. Nie miała trudności z nauką. Pasjonowała się motoryzacją, wcześnie zrobiła prawo jazdy. Była osobą zaradną i poukładaną, zamierzała wraz z chłopakiem wyjechać za granicę na wakacje w celach zarobkowych, aby zrealizować marzenia i wesprzeć najbliższych. Powódka nie pogodziła się z przedwczesną śmiercią córki. Powódka od 2008 roku jest wdową, samotnie wychowywała córki O. i L.. Córki w równym stopniu były dla niej sensem życia. Powódka na 18-urodziny córki zakupiła jej 20-letnie B.. Córka gdy była taka potrzeba zawoziła powódkę w różne miejsca. Powódka czerpała w pełni z dobroci córki. Otrzymywała od niej realną pomoc w pracach przydomowych i codziennych obowiązkach. Powódka z córkami spędzała czas wolny, święta. O wypadku powódkę powiadomiła druga córka. Powódka udała się na miejsce zdarzenia i do szpitala. Po śmierci powódka zorganizowała córce pochówek, często odwiedza grób córki. Trudno jej do dzisiaj uwierzyć w to co się stało. Powódka nie zaakceptowała tej sytuacji, nie potrafi poradzić sobie z ciężarem, który przyniósł jej los. Zmarła byłaby w przyszłości nieocenionym wsparciem dla powódki. Dochodzona kwota zadośćuczynienia 98.635 zł (130.000 zł – 31.365 zł) jest rozsądna i adekwatna, nie prowadzi do wzbogacenia powódki. Ponadto pozwana tylko częściowo pokryła koszty pogrzebu i budowy nagrobka, które łącznie powódkę wyniosły 30.671,84 zł. Pomniejszając tą kwotę o wypłacone przez ubezpieczyciela świadczenie 17.797,45 zł, do dopłaty pozostaje 12.874,39 zł. Odsetki od wskazanych w pozwie kwot powódka policzyła od dnia wydania ostatecznych decyzji co do przyznanych kwot.

Pozwana w odpowiedzi na pozew (k.125-127) wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania w tym zastępstwa prawnego wg norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku i opłatą skarbową od pełnomocnictwa. Pozwana oświadczyła, że uznając co do zasady odpowiedzialność za szkodę dokonała zapłaty na rzecz powódki. Zdaniem pozwanej wypłacone świadczenia wyczerpują uzasadnione roszczenia powódki, a dalsze są rażąco wygórowane i nieuzasadnione. Zadośćuczynienie z art. 446 § 4 k.c. nie jest obligatoryjne lecz fakultatywne. Powódka nie wykazała zasadności dochodzenia 130.000 zł zadośćuczynienia. Sam fakt bólu i cierpienia po śmierci osoby najbliższej nie uzasadnia przyznania zadośćuczynienia, konieczne jest takie natężenie tych uczyć, które mogą zostać zakwalifikowane jako rozstrój zdrowia. Powódka takich okoliczności nie wykazała Nie poddawała się leczeniu psychiatrycznemu i terapii psychologicznej. Szybko bezpośrednio po wypadku wystąpiła na drogę sądową w sprawie I C (...) domagając się zapłaty jako spadkobierczyni zmarłej zadośćuczynienia na podstawie art. 445 §1 k.c. Mimo wypadku powódka była w stanie normalnie funkcjonować, podejmować decyzje. Wykazała przy tym nadzwyczajną zapobiegliwość. W przypadku zagrożenia życia osoby najbliższej całą uwagę i czas według zasad doświadczenia życiowego poświęca się tej osobie. Te okoliczności przemawiają przeciw uznaniu, iż w sprawie zachodzą szczególne względy uzasadniające przyznanie powódce zadośćuczynienia w kwocie 130.000 zł. Ponadto powódka nie została pozbawiona jedynej najbliższej osoby. Wspólnie z rodzicami i drugą córką zamieszkuje w domu rodzinnym. Może liczyć na ich pomoc i wsparcie. Pozwana zakwestionowała też zasadność domagania się odsetek od zadośćuczynienia od daty wskazanej w pozwie. Jej zdaniem odsetki należą się dopiero od dnia wyrokowania, skoro zadośćuczynienie przyznawane jest według uznania sędziowskiego. Nadto zdaniem pozwanej wypłacone za koszty pogrzebu odszkodowanie wyczerpuje uzasadnione roszczenia powódki. Jak wynika z przedłożonych faktur koszty pochówku obejmowały następne miejsce w pionie oraz budowę piwniczki betonowej dwumiejscowej. Zatem wydatki w tym zakresie wykraczają poza adekwatny związek przyczynowy limitujący odpowiedzialność pozwanej w myśl art. 361 kc. Koszt wykonania nagrobka w wysokości 21.000 zł znacząco przekracza wydatki zwyczajowe, zatem zasadnym było ich zweryfikowanie do kwoty 8.000 zł. Ponadto koszt wzniesienia granitowego nagrobka w okolicach G. to wydatek około 5.000 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 stycznia 2020 roku około godziny 18.00 K. K. razem z O. Z. i jej siostrą L. Z. pojechały do G. samochodem osobowym marki R. (...) o nr rej (...), którym kierowała K. K.. Kobiety najpierw pojechały do sklepu „Kaufland", a następnie udały się na stację paliw (...) w G., gdzie spotkały się z G. L.. Na miejscu chwilę rozmawiali, po czym około godziny 19.20 K. K. przekazała znajomym, że musi już wracać do domu, by podać swojej babci leki. O. Z. pojechała razem z K. K. samochodem marki R. (...). O. Z. siedziała na przednim fotelu pasażera, zaś kierowała K. K.. Natomiast L. Z. pojechała razem z G. L. jego samochodem. K. K. jechała jako pierwsza. W momencie przejeżdżania w L. przez niebezpieczny zakręt K. K. nie dopełniła obowiązku zachowania szczególnej ostrożności nie dostosowała prędkości oraz taktyki i techniki jazdy do warunków drogowych i konfiguracji terenu, w wyniku czego w trakcie pokonywania łuku drogi w prawo, na mokrej nawierzchni straciła panowanie nad pojazdem i zjechała na prawe pobocze, gdzie doprowadziła do uderzenia lewym bokiem pojazdu w metalowo- betonowe ogrodzenie, co skutkowało przewróceniem pojazdu na lewy bok. Zarówno K. K., jak i O. Z. miały zapięte pasy bezpieczeństwa.

Służby ratunkowe przetransportowały O. Z. do Szpitala (...) w G.. W wyniku wypadku O. Z. odniosła obrażenia ciała w postaci rozległego urazu czaszkowo- mózgowego, obejmującego rozległe pęknięcie kości czaszki, podstawy czaszki i twarzoczaszki, krwiaka podtwardówkowego prawostronnego, ognisk stłuczenia mózgu, pourazowego obrzęku mózgu oraz podbiegnięć krwawych w okolicy ciemieniowa- skroniowej lewej wraz z drobnymi podbiegnięciami w mięśniu skroniowym lewym. W szpitalu przeszła operację usunięcia krwiaka podtwardówkowego oraz została poddana leczeniu farmakologicznemu. Jednakże na skutek odniesionych obrażeń zmarła w dniu 14 stycznia 2020 roku w szpitalu w G., nie odzyskując przytomności. W chwili wypadku K. K. nie znajdowała się w stanie nietrzeźwości, jak również pod działaniem środków odurzających, substancji psychotropowych bądź innych substancji psychoaktywnych.

Na podstawie nagrania kamery z samochodu R. oraz pomiarów dokonanych na miejscu wypadku, ustalono, że samochód dojeżdżał do zakrętu i wjechał w zakręt z prędkością około 102-103 km/h. W danych warunkach stanu jezdni bezpieczny przejazd przedmiotowego zakrętu był możliwy z prędkością nie przekraczającą dopuszczalnej 70 km/h. Maksymalna prędkość umożliwiająca przejazd danego odcinka drogi bez utraty nad nim panowania wynosiła do 90 km/h. Wyłączną przyczyną wypadku był błąd w technice jazdy popełniony przez K. K. polegający na prowadzeniu samochodu R. z prędkością nadmierną w stosunku do promienia zakrętu i stanu nawierzchni jezdni. K. K. mogła uniknąć wypadku, gdyby wjechała z zakręt z prędkością nie przekraczającą dopuszczalnej (70 km/h). Po wjeździe w zakręt z prędkością102-103 km/h K. K. nie miała możliwości uniknięcia wypadku. Kierująca samochodem R. K. K. naruszyła zasadę prędkości bezpiecznej. Prowadziła samochód z prędkością, która nie zapewniała panowania nad samochodem.

W sprawie przedmiotowego wypadku Prokuratura Rejonowa w G.prowadziła postępowanie do sygn. I PR Ds. (...). Po wykonaniu opinii oskarżyła K. K. o to, że w dniu 8 stycznia 2020 roku w L., woj. (...) , kierując samochodem osobowym marki R. (...) o nr rej (...), umyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, określone w art. 3 ust. 1, art. 5 ust. 1 oraz art. 19 ust 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym w ten sposób, że podejmując manewr przejeżdżania przez niebezpieczny zakręt, poruszała się z prędkością 102 km/h w miejscu, gdzie obowiązywało administracyjne ograniczenie prędkości do 70 km/h, nie zastosowała się do znaku ostrzegawczego A-1 „niebezpieczny zakręt w prawo", określonego w § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych oraz nie dopełniła obowiązku zachowania szczególnej ostrożności i nie dostosowała prędkości oraz taktyki i techniki jazdy do warunków drogowych i konfiguracji terenu, w wyniku czego nieumyślnie spowodowała wypadek drogowy w ten sposób, że w trakcie pokonywania łuku drogi w prawo, na mokrej nawierzchni straciła panowanie nad pojazdem i zjechała na prawe pobocze, gdzie doprowadziła do uderzenia lewym bokiem pojazdu w metalowo- betonowe ogrodzenie, co skutkowało przewróceniem pojazdu na lewy bok, w wyniku czego pasażerka pojazdu R. (...) O. Z. doznała obrażeń ciała w postaci rozległego urazu czaszkowo- mózgowego, obejmującego rozległe pęknięcie kości czaszki, podstawy czaszki i twarzoczaszki, krwiaka podtwardówkowego prawostronnego, ognisk stłuczenia mózgu, pourazowego obrzęku mózgu oraz podbiegnięć krwawych w okolicy ciemieniowo­ skroniowej lewej wraz z drobnymi podbiegnięciami w mięśniu skroniowym lewym, które skutkowały jej zgonem w dniu 14 stycznia 2020 roku w szpitalu w G., tj. o przestępstwo z art. 177 § 2 k.k.

K. K. została sądownie ukarana za spowodowanie wypadku.

(dowód: opinia A.R. do sprawy I PR Ds. (...) k. 13-27, akt oskarżenia k. 28-31, wniosek o wydanie wyroku k. 32-33, akt zgonu k. 34, zeznania świadka L. Z. k. 155/2 00:06:04, zeznania świadka K. K. k. 156-157 00:43:26)

W chwili zdarzenia pojazd sprawcy wypadku ubezpieczony był w pozwanym towarzystwie.

(dowód: okoliczność bezsporna)

O. Z. w chwili wypadku miała 19 lat. Uczyła się w ostatniej klasie technikum gastronomicznego w B.. Planowała pójść na studia. Mieszkała razem z matką i siostrą L. oraz dziadkami A. i J. w B.. W 2008 roku zmarł jej ojciec na chorobę nowotworową, którego pochowano w rodzinnej miejscowości i wystawiono mu osobny nagrobek. Od tego czasu E. Z. samodzielnie wychowywała córki O. i L. przy wsparciu swoich rodziców. Po śmierci męża to córki stanowiły jej centrum życia. Wtedy powódka podjęła pracę, a córkom poświęcała każdą wolną chwilę po pracy. Córki pomagały jej w sprzątaniu domu, gotowaniu. Spędzały wspólnie czas, czasami wyjeżdżały wspólnie do najbliższej rodziny.

Od momentu wypadku w dniu 8.01.2020 roku do momentu śmierci dnia 14.01.2020 roku powódka codziennie była u córki w szpitalu. Była tam dotąd dopóki jej nie wyproszono. Miała nadzieję, że O. przeżyje.

Powódka bardzo źle psychicznie zniosła śmierć córki. Cały czas przeżywa żałobę. Do końca stycznia 2020 roku przebywała na urlopie, później wróciła do pracy, by być wśród ludzi. Bardzo brakuje jej O., często ją wspomina i co niedzielę oraz 3-4 w tygodniu bywa nad grobem. Gdy wspomina zmarłą płacze. W związku z traumą powódka szybciej się denerwuje, emocjonalnie reaguje. Powódka jest osobą samotną, nie ma partnera.

Powódka E. Z. po śmierci córki nie korzystała z terapii psychologicznej ani leczenia psychiatrycznego. Rodzina i najbliżsi powódki starali się ją uaktywniać, zabierali ją z domu by nie myślała o zmarłej córce, nie czekała ciągle na nią.

Aktualnie powódka zamieszkuje tylko z rodzicami, ponieważ młodsza córka wyjechała do Holandii do pracy. Święta spędza u siostry, bo są dla niej przykre.

(dowód: zeznania świadka L. Z. k. 155/2 00:06:04, zeznania świadka R. K. k. 155-156 00:19:54, zeznania świadka A. L. (1) k. 156 00:29:40, zeznania świadka J. L. k. 156/2 00:37:30, zeznania świadka K. K. k. 156-157 00:43:26, zeznania powódki E. Z. k. 157 00:51:37)

Powódka zorganizowała zmarłej córce pogrzeb, wybudowała grobowiec i pokryła koszty stypy. Łącznie wydała 30.671,84 zł (1.600 zł kwiaty, 2.800 zł usługa pogrzebowa, 3.401,84 zł usługa cmentarna, 21.000 zł nagrobek na dwa miejsca, 1.870 zł poczęstunek). Nagrobek wyróżnia się spośród innych, zawiera symbolikę, krzyż i cytat.

(dowód: faktury i rachunki k. 57-61, zdjęcia k. 62,zeznania świadka L. Z. k. 155/2 00:06:04,zeznania świadka R. K. k. 155-156 00:19:54, zeznania powódki E. Z. k. 157 00:51:37)

Wykonanie pojedynczego nagrobka w G. i N. wynosi około 5000 zł brutto.

(dowód: oferty cenowe nagrobków k. 135)

Pełnomocnik powódki dnia 17.01.2020 roku drogą elektroniczną zgłosił pozwanej szkodę. E-mailem z dnia 27.01.2020 roku pozwana potwierdziła przyjęcie zawiadomienia o szkodzie.

Decyzją z dnia 5.03.2020 roku pozwana przyznała powódce kwotę 31.365 zł zadośćuczynienia za śmierć córki oraz 18.000 zł odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej powódki. Decyzją z dnia 22.05.2020 roku ubezpieczyciel przyznał powódce 9.797,45 zł poniesionych kosztów pogrzebu, a decyzją z dnia 20.07.2020 roku dopłacił 8.000 zł. W sumie z tego tytułu wypłacił powódce 17.797,45 zł.

Mimo złożenia przez powódkę reklamacji, pozwana podtrzymała swoje stanowisko.

(dowód: e-mali z dnia 17.01.2020 roku k. 35, potwierdzenie przyjęcia zawiadomienia o szkodzie k. 36, decyzja z dnia 5.03.2020 roku k. 38-39, decyzja z dnia 22.05.2020 roku k. 46, decyzje z dnia 27.05.2020 roku k. 47-56, decyzja z dnia 20.07.2020 roku k. 56, dokumenty w aktach likwidacji szkody k. 128)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty przedłożone przez strony i zalegające likwidacji szkody. Treść tych dokumentów nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Ustaleń faktycznych dokonano również w oparciu o osobowe źródła dowodowe: zeznania powódki i świadków.

Zarówno powódka E. Z. jak i przesłuchani w sprawie świadkowie L. Z., R. K., A. L. (2), J. L., K. K. zeznawali szczerze, logicznie i wyczerpująco. Ich zeznania były zbieżne i wzajemnie się uzupełniały.

Jako zmierzający do przewłoki postępowania Sąd pominął dowód z opinii biegłego psychologa. Powódka nie podjęła terapii psychologicznej po śmierci córki. Biegły nie posiadałby zatem żadnego materiału poglądowego do oceny, a sama trauma po śmierci dziecka jest bezsporna i nie wymaga opinii specjalisty.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej stanowi umowa odpowiedzialności cywilnej dotycząca samochodu marki R. (...) nr rej (...) 89, prowadzonego przez K. K., w ramach której ubezpieczyciel przejął odpowiedzialność za szkody powstałe w związku z ruchem tego pojazdu. W okolicznościach tej sprawy bezsporne było to, że wypadek samochodowy z dnia 8.01.2020 roku, w którym poważnych obrażeń, skutkujących następnie zgonem w dniu 14.01.2020 roku doznała O. Z. spowodowała K. K.. Osobę tą jak wynika z jej zeznań, za spowodowanie tego wypadku ukarano sądownie.

Zgodnie z art. 436 § 1 k.c., odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny. Podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej stanowi art. 822 k.c. w związku z art. 34 i 35 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22.05.2003 roku. Zgodnie z art. 822 k.c. § 1. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Natomiast § 4 stanowi, że uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Na mocy art. 34 ust 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych: z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ponadto ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu (art. 35).

Powódka domagała się m.in. dopłaty przez ubezpieczyciela kosztów pochówku zmarłej O. Z., w kwocie niewypłaconej tj. 12.874,39 zł.

Zgodnie z art. 446. § 1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Granice obowiązku zwrotu kosztów pogrzebu wyznaczają zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Pojęcie „zwyczaje przyjęte w danym środowisku” należy rozumieć jako zwykle ponoszone wśród określonego kręgu podmiotów koszty związane z pochowaniem zmarłego. Z kolei ustalając zwyczaje panujące w danym środowisku, należy kierować się kryteriami obiektywnymi, oczywiście odniesionymi do pewnego kręgu podmiotów. Nie można utożsamiać określenia „zwyczaje przyjęte w danym środowisku” z kosztami poniesionymi przez konkretną osobę w konkretnym przypadku (por. wyrok SN z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 459/06, LEX nr 277273). Obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu na podstawie art. 446 § 1 k.c. obejmuje zwrot kosztów bezpośrednio związanych z pogrzebem (jak przewóz zwłok, nabycie trumny, zakup miejsca na cmentarzu i in.), jak również zwrot wydatków, odpowiadających zwyczajom danego środowiska. Do tych wydatków zalicza się koszt postawienia nagrobku oraz tzw. stypy.

Powódka po pogrzebie córki wystawiła jej granitowy nagrobek. W toku tej sprawy ustalono jednak, że nagrobek postawiono na wymurowanej piwnicy na dwie trumny. W tych okolicznościach Sąd uznał, że koszty postawienia nagrobku z kwoty 21.000 zł należy obniżyć do 15.000 zł. Strona pozwana kwestionowała wysokość kosztów nagrobka, przedkładając cenniki nagrobków wykonywanych w okolicach N. i G., według których koszt wzniesienia granitowego nagrobka wynosi około 5.000 zł. Należy jednak podkreślić, że cena taka dotyczy najtańszego i najzwyczajniejszego prostego nagrobku, co Sądowi wiadomo z urzędu. Trudno natomiast narzucać powódce, w sytuacji pochówku pierworodnej córki, by wybierała taką najprostszą ofertę, która nie ma też nic wspólnego z zwyczajami panującymi w danym środowisku. Ponadto wydatki na postawienie i urządzenie nagrobka (pomnika) wchodzą w skład kosztów pogrzebu w rozumieniu art. 446 § 1 k.c. niezależnie od rodzaju nagrobka i czasu jego postawienia. Odszkodowanie obejmuje zwrot pełnych poniesionych na ten cel kosztów, chyba że sąd dojdzie do przekonania na podstawie okoliczności sprawy, że koszty te są rażąco wygórowane w zestawieniu z normalnymi wydatkami przyjętymi w podobnych przypadkach-por uzasadnienie SA w Szczecinie z dnia 16.03.2017 roku I ACa 773/16.

Oczywiście nagrobek granitowy obecnie służy kultywacji pamięci tylko zmarłej O. Z.. W tej sytuacji Sąd uznał, że koszty pokryte przez powódkę w kwocie 21.000 zł na wykonanie nagrobka należy obniżyć do kwoty 15.000 zł.

Powódka przedstawiła też faktury za zakup kwiatów, pokrycie usługi pogrzebowej i cmentarnej oraz stypy na łączną kwotę 9.671,84 zł (1.600 zł kwiaty, 2.800 zł usługa pogrzebowa, 3.401,84 zł usługa cmentarna, 1.870 zł poczęstunek). Wydatki te nie były wygórowane i zgodne z miejscowymi zwyczajami, dlatego należało je w całości uwzględnić.

Łączne uzasadnione wydatki na koszty pochówku zmarłej wniosły 24.671,84 zł ( 9.671,84 + 15.000 zł). Pozwany z tego tytułu wypłacił tylko 17.797,45 zł, więc do dopłaty pozostaje kwota 6.874,39 zł, którą Sąd zasądził.

Powódka domagała się też zadośćuczynienia za śmierć córki w kwocie 98.635 zł jako dopłaty do kwoty 130.000 zł, ponieważ ubezpieczyciel z tego tytułu przyznał jej tylko 31.365 zł .

Art. 446 § 4 kc pozwala przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej nie jest zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia szkody majątkowej. Jego celem jest kompensacja doznanej krzywdy - złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym sytuacji. Na rozmiar krzywdy mają wpływ: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne, poczucie osamotnienia i pustki, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez zmarłego, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania oraz wiek pokrzywdzonego. SN w bogatym orzecznictwie wskazał na potrzebę indywidualizowania oceny krzywdy, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy odwołaniu do kryteriów obiektywnych, a nie subiektywnych odczuć pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy. Jego rozmiar jest zatem odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej" społeczeństwa ma charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar (tak SN w wyroku z dnia 12 września 2002 r. IV CKN 1266/00 oraz z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/10, oraz z dnia 10 maja 2012 r. IV CSK 416/11, niepubl.).

W orzecznictwie wskazuje się, że jedną z podstawowych przesłanek przy określaniu wysokości zadośćuczynienia jest stopień natężenia wspomnianych elementów składających się na pojęcie krzywdy. Sąd musi przy tym uwzględnić wszystkie okoliczności danego zdarzenia. W doktrynie wskazuje się, że wysokość przyznawanej kwoty zadośćuczynienia tak powinna być ukształtowana, by stanowić "ekwiwalent wycierpianego bólu" jak też, że kwota zadośćuczynienia powinna być pochodną wielkości doznanej krzywdy (por. A. Rzetecka - Gil, Komentarz do Kodeksu cywilnego, Lex). W przypadku ustalania wysokości zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej w literaturze zwraca się także uwagę na konieczność uwzględniania dynamicznego charakteru krzywdy spowodowanej śmiercią takiej osoby, stopnia cierpień psychicznych, ich intensywności oraz długotrwałości. Przy ocenie zakresu szkody niemajątkowej należy korzystać z kryteriów zobiektywizowanych, które jednak przystają do konkretnego poszkodowanego. Brak jest przy tym kryteriów wprost wskazanych w art. 446 § 4 k.c., które narzucałyby Sądom czym przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy się kierować, zatem to na organy stosowania prawa zostało przerzucone rozstrzygnięcie w tym zakresie, a ustalenie jaka kwota w konkretnych okolicznościach jest "odpowiednia", należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego choć nie mogą być one dowolne.

Sąd przyjął, że adekwatną do rozmiaru cierpień bólu, krzywdy, której doznała powódka w związku ze śmiercią córki jest wskazana przez nią wyjściowa kwota 130.000 zł, którą należało pomniejszyć o wypłacone przez ubezpieczyciela 31.365 zł. Do zasądzenia pozostało zatem żądane 98.635 zł. W okolicznościach niniejszej sprawy nie można przyjąć, wbrew twierdzeniom strony pozwanej, że przyznane powódce zadośćuczynienie w kwocie 31.365 zł jest adekwatne do poniesionej przez nią krzywdy. Zdaniem Sądu jest to kwota niewystarczająca.

Zdaniem Sądu nie ulega wątpliwości, że na skutek przedmiotowego zdarzenia powódka utraciła najbliższą jej postać -najstarszą córkę. Osobę z którą była silnie związana emocjonalnie, która ją wspierała i na którą mogła liczyć. Straciła bezpowrotnie wsparcie psychiczne ze strony córki oraz radość czerpaną z obserwowania wchodzenia w samodzielne dorosłe życie przez dziecko. Strata córki niewątpliwie związana jest z bólem, poczuciem krzywdy i niesprawiedliwości, której doświadcza powódka i którą eksponowała w tej sprawie. Ponadto strata dziecka jest odwróceniem naturalnego porządku, w którym zwyczajnie to rodzice odchodzą wcześniej niż dzieci. Bezsporne jest, że śmierć dziecka zawsze stanowi traumatyczne i bardzo bolesne przeżycie dla jego rodzica. Dodatkowo powódka od wielu lat była samotnym rodzicem, bo w 2008 roku zmarł jej mąż. To niewątpliwie tylko zwiększało krzywdę psychiczną powódki, bo jako rodzic występujący w podwójnej roli ojca i matki, był z pierworodną córką bardzo zżyty. Oczywistym jest, że ścisłe, pieniężne określenie rozmiarów ujemnych przeżyć powódki jest niemożliwe. Zadośćuczynienie pieniężne jest tylko pewnym surogatem za krzywdę, której w inny sposób nie da się naprawić. Krzywda powódki ma wymiar psychiczny i emocjonalny. Śmierć córki przewróciła poukładane życie powódki, zburzyła normalny rytm życia, plany jakie zmarła miała na przyszłość, a które chciała obserwować powódka, ponieważ powódka cieszyła się z odpowiedzialności, samodzielności i rozsądku swojej pierworodnej córki. To wszystko potęguje poczucie doświadczanego przez nią żalu i cierpienia. Nie pozwala na zakończenie procesu żałoby, tym bardziej, że starta dziecka miała miejsce kilkanaście miesięcy wstecz. Te wszystkie okoliczności sprawiają, że żądane przez powódkę zadośćuczynienie w ocenie Sądu nie jest wygórowane, nawet jeśli powódka po śmierci córki nie korzystała z terapii psychologicznej czy wsparcia psychiatry. Ponadto zdaniem Sądu nie można powódce miarkować zadośćuczynienia jak chciała pozwana tylko dlatego, że wystąpiła na drogę sądową szybko, podobnie jak zgłosiła szkodę ubezpieczycielowi, czy też wystąpiła z pozwem o zadośćuczynienie należne O. Z. jako jej spadkobierca. Podkreślenia wymaga, że powódka we wszystkich tych czynnościach była reprezentowana przez profesjonalnie zajmujące się takimi roszczeniami instytucje, a z urzędu Sądowi wiadomo, że pracownicy takich instytucji wyszukują osoby poszkodowane i same się do nich zgłaszają. Ponadto wystąpienie ze sprawą prowadzoną w tut. Sądzie do sygn. I C (...) pozostaje bez związku z krzywdą po śmierci dziecka jakiej doznała powódka.

Wszystko to sprawia, że przyjęta przez Sąd kwota zadośćuczynienia spełnia swoją funkcję kompensacyjną.

Ustawowe odsetki za opóźnienia od zasądzonych kwot Sąd przyznał od dnia następnego po doręczaniu pozwanej odpisu pozwu tj. 30.03.2021 roku w oparciu o art. 455 w zw. z art. 481 k.c., ponieważ dopiero w pozwie powódka kwotowo sprecyzowała swoje żądania. W toku likwidacji szkody nie wskazywała kwotowo swoich roszczeń.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt. III uzasadnianego wyroku stosownie do art. 98 kpc. mając na uwadze wynik tego procesu oraz to, że powódka przegrała sprawę tylko w nieznacznej nieistotnej części, dlatego Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki opłatę od pozwu od uwzględnionego roszczenia tj.5.275,50 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5400 zł i 34 zł z tytułu opłaty od pełnomocnictwa. głównego i substytucyjnego z odsetkami ustawowym za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

SSO Maria Tokarz