Treść orzeczenia I C 739/17 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

I C 739/17 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Nowym Sączu z 2018-07-13

Sygn. akt I C 739/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Paweł Poręba

Protokolant: st. sekr. sąd. Bożena Zaremba

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2018 roku w Nowym Sączu na rozprawie

sprawy z powództwa A. J. (1), W. J. (1) oraz małoletnich J. J. i P. J. działających przez matkę A. J. (1)

przeciwko (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę

I. umarza postępowanie z powództwa A. J. (1) w zakresie żądania zapłaty kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia i kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych tytułem odszkodowania,

II. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki A. J. (1):

1. kwotę 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

2. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

3. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

II. w pozostałym zakresie powództwo A. J. (1) oddala,

III. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki A. J. (1) kwotę 1882,80 zł ( jeden tysiąc osiemset osiemdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt groszy ) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

IV. umarza postępowanie z powództwa W. J. (1) w zakresie żądania zapłaty kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia i kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych tytułem odszkodowania,

V. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki W. J. (1):

1. kwotę 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

2. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

3. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

VI. w pozostałym zakresie powództwo W. J. (1) oddala,

VII. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki W. J. (1) kwotę 5 812,60 zł ( pięć tysięcy osiemset dwanaście złotych sześćdziesiąt groszy ) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

VIII. umarza postępowanie z powództwa J. J. w zakresie żądania zapłaty kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia i kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych tytułem odszkodowania,

IX. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki J. J.:

1. kwotę 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

2. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

3. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

X. w pozostałym zakresie powództwo J. J. oddala,

XI. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki J. J. kwotę 5 812,60 zł ( pięć tysięcy osiemset dwanaście złotych sześćdziesiąt groszy ) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

XII. umarza postępowanie z powództwa P. J. w zakresie żądania zapłaty kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia i kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych tytułem odszkodowania,

XIII. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda P. J. :

1. kwotę 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

2. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 30 000 zł ( trzydzieści tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

3. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 10 000 zł ( dziesięć tysięcy złotych ) za okres od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

XIV. w pozostałym zakresie powództwo P. J. oddala,

XV. zasądza od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda P. J. kwotę 5 812,60 zł ( pięć tysięcy osiemset dwanaście złotych sześćdziesiąt groszy ) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

XVI. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Nowym Sączu od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna w W. kwotę 423,26 zł ( czterysta dwadzieścia trzy złote dwadzieścia sześć groszy ) – tytułem częściowego zwrotu wydatków tymczasowo wypłaconych ze środków budżetowych tut. Sądu,

XVII. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Nowym Sączu od powódki A. J. (1) kwotę 112,28 zł ( sto dwanaście złotych dwadzieścia osiem groszy ) – tytułem częściowego zwrotu wydatków tymczasowo wypłaconych ze środków budżetowych tut. Sądu,

XVIII. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Nowym Sączu od powodów W. J. (1), J. J. i P. J. kwoty po 51,82 zł ( pięćdziesiąt jeden złotych osiemdziesiąt dwa grosze ) – tytułem częściowego zwrotu wydatków tymczasowo wypłaconych ze środków budżetowych tut. Sądu,

SSO Paweł Poręba

sygn. akt I C 739/17

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 03 lipca 2018 roku

Powódka A. J. (1) reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego działając imieniem własnym oraz imieniem małoletnich dzieci J. J. i P. J. wystąpiła z pozwem ( k. 1-6 ) przeciwko (...) S.A. ( (...) S.A.) o zadośćuczynienie i odszkodowanie z tytułu śmierci jej męża i ojca małoletnich E. J. w wypadku drogowym z dnia 13 sierpnia 2015 roku.

Na swoją rzecz A. J. (1) domagała się zasądzenia kwoty 160 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 40 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

Na rzecz małoletnich J. J. i P. J. powódka A. J. (1) domagała się zasądzenia kwot po 60 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 40 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

Powódka W. J. (1) reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego działając imieniem własnym wystąpiła z pozwem ( k. 1-6 ) przeciwko (...) S.A. ( (...) S.A.) o zadośćuczynienie i odszkodowanie z tytułu śmierci jej ojca E. J. w wypadku drogowym z dnia 13 sierpnia 2015 roku i domagała się zasądzenia kwoty 60 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 40 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od strony pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Swoje roszczenie powodowie wywiedli ze zdarzenia, które miało miejsce w dniu 13 sierpnia 2015 roku w L., kiedy to kierujący samochodem marki H. (...) nr rej (...) D. M. poruszając się z nadmierną prędkością naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i nie zachował należytej ostrożności, stracił panowanie nad pojazdem oraz potrącił prawidłowo poruszającego się poboczem drogi E. J. powodując u niego obrażenia ciała skutkujące śmiercią w postaci licznych ran, zasinień, otarć naskórka, wielokrotnego złamania kręgosłupa w odcinku szyjnym i piersiowym z uszkodzeniem więzadeł szczytowo-obrotowych z przerwaniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym, złamania obojczyków, żeber i mostka, złamania kości miednicy z rozerwaniem spojenia łonowego, przerwaniem tętnicy głównej z tamponadą worka osierdziowego.

Wypadek miał miejsce w pobliżu miejsca zamieszkania powodów, a na miejscu zdarzenia interweniowała Policja oraz Pogotowie (...). Przy całej dramatycznej sytuacji obecna była rodzina E. J., działania reanimacyjne nie dały rezultatu. Każdego dnia powodowie przechodząc obok miejsca wypadku przypominają sobie tragiczne wydarzenie.

Z uwagi na to, że sprawca zdarzenia był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy mechanicznych u strony pozwanej, powodowie zgłosili szkodę ubezpieczycielowi.

Strona pozwana co do zasady przyjęła odpowiedzialność za skutki wypadku i po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłaciła powodom kwoty po 40 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i po 20 000 złotych tytułem odszkodowania. Powódka A. J. (1) uzyskała także zwrot kosztów pogrzebu w kwocie 9 000 złotych.

W ocenie powodów przyznane kwoty tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania są rażąco zaniżone i niewspółmierne w stosunku do całokształtu negatywnych skutków jakie wywołała śmierć E. J. w życiu jego najbliższych. Tym samym kwoty te są sprzeczne z ustawą, która nakazuje wypłatę kwot odpowiednich mających na celu złagodzenie poczucia krzywdy, cierpień psychicznych i fizycznych oraz negatywnych skutków w sferze znacznego pogorszenia sytuacji majątkowej członków rodziny zmarłego.

Uzasadniając żądania odszkodowania powodowe podali ( k. 2/2-4/2), iż w chwili śmierci E. J. miał 50 lat. Był wtedy zdrowym, sprawnym umysłowo i fizycznie oraz pełnym energii mężczyzną. Pozostał we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną i dziećmi jako jedyny żywiciel rodziny.

Powódka A. J. (1) nie pracowała nigdzie zawodowo, poświęcała swój czas obowiązkom domowym oraz wychowaniu dzieci.

E. J. był człowiekiem kreatywnym, odpowiedzialnym i pracowitym. Od 06 sierpnia 2012 roku prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie robót budowlanych uzyskując dochód na poziomie około 2500 złotych miesięcznie. Ponadto pracował w Austrii w W., gdzie zarabiał miesięcznie około 2000 euro.

Zarobki E. J. zapewniały rodzinie dostatnie życie.

Zmarły dbał o rodzinę, pomagał żonie w gospodarstwie domowym, w czasie gdy był w domu wykonywał wszelkie roboty domowe, przygotowywał opał na zimę, zajmował się cięższymi pracami ogrodowymi.

Po śmierci męża powódka A. J. (1) została z trójka małoletnich dzieci.

Faktyczne codzienne wydatki przewyższają budżet powódki, która z uwagi na wiek dzieci i obowiązki domowe nie jest w stanie podjąć dodatkowego zatrudnienia.

Jedynym dochodem rodziny po śmierci E. J. są zasiłek rodzinny w kwocie 814 złotych miesięcznie oraz renta z (...) w kwocie 2160 złotych miesięcznie.

Dlatego powódka A. J. (1) twierdziła, iż na skutek śmierci męża utraciła ona bezpowrotnie wraz z dziećmi możliwość polepszenia warunków życia na przyszłość.

Stąd jedynie łączne kwoty po 60 000 złotych na rzecz każdego z powodów tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej są odpowiednie w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. przy uwzględnieniu różnicy w poziomie dochodów rodziny przed i po śmierci E. J., jak i obowiązków wykonywanych przez niego przed śmiercią, pomocy i wsparcia świadczonego prze niego rodzinie. Celem odszkodowania jest bowiem umożliwienie uprawnionemu przystosowania się do zmienionych warunków, a zatem również złagodzenie nieodwracalnych negatywnych przeżyć, ich natężenia i świadomości utraty więzi emocjonalnej ze zmarłym, zdolności adaptacji do tych warunków oraz rokowań co do perspektyw życiowych.

W związku z tym, że strona pozwana wypłaciła w postępowaniu likwidacyjnym powodom z tego tytułu kwoty po 20 000 złotych, powodowie uważali za zasadne dochodzenie pozwem tytułem odszkodowania dalszych kwot po 40 000 złotych ( 60 000 złotych – 20 000 złotych ) z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2016 roku , tj. od dnia następnego po dniu wydania decyzji przez stronę pozwaną w przedmiocie uznania jej odpowiedzialności i wypłacenia odszkodowania.

Uzasadniając żądanie zadośćuczynienia powodowie podali ( k. 4/2- 6 ), iż nagła i niespodziewana śmierć E. J. była dla nich traumatycznym przeżyciem. A. J. (1) nie była przygotowana w żadnym stopniu na śmierć męża. Do chwili obecnej nie radzi ona sobie ze stratą męża, a jej życie jest zdezorganizowane. Czuje się samotna, bezradna, towarzyszy jej ból i poczucie krzywdy. Ma ogromne trudności z powrotem do równowagi psychicznej, gdyż silne emocje utrudniają jej przystosowanie się do nowej, ciężkiej sytuacji powstałej po śmierci męża. Zmarły zapewniał bowiem jej oraz dzieciom stabilizację i oparcie. Małżonkowie tworzyli zgodne i prawidłowo funkcjonujące małżeństwo oraz wspierali się w kłopotach dnia codziennego.

W przekonaniu A. J. (1) zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę ma stanowić pewien surogat, a jego wysokość powinna być wyważona w rozsądnych granicach. Odczuwanie traumy po śmierci osoby bliskiej jest przy tym sprawą indywidualną każdej osoby.

Dlatego kwota należnego dla niej – jako żony zmarłego - zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. powinna wynieść 200 000 złotych. Z uwagi na to, że strona pozwana wypłaciła w postępowaniu likwidacyjnym powódce A. J. (1) z tego tytułu kwotę 40 000 złotych, A. J. (1) uważała za zasadne dochodzenie pozwem tytułem zadośćuczynienia dalszej kwoty 160 000 złotych ( 200 000 złotych – 40 000 złotych ) z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2016 roku, tj. od dnia następnego po dniu wydania decyzji przez stronę pozwaną w przedmiocie uznania jej odpowiedzialności i wypłacenia odszkodowania.

Uzasadniając żądanie zadośćuczynienia na rzecz dzieci powódka A. J. (1) i powódka W. J. (1) podały ( k. 5/2- 6 ), iż tragiczny wypadek przerwał życie E. J. w momencie, gdy dzieci najbardziej go potrzebowały z punktu widzenia życiowych rad oraz ojcowskiej czułości i troski. Zmarły był dla dzieci gwarantem lepszego jutra, osobą, która „wszystko trzymała w garści” i dobrym wychowawcą. Okoliczność, że ojciec nie będzie przy nich w chwilach dokonywania wyborów życiowych, w momencie osiągnięcia pełnoletniości, w dniu zdawania matury, czy innych ważnych sytuacjach osobistych , które są przed nimi wzmacnia ich poczucie krzywdy i osamotnienia.

Dlatego kwoty należnego dla dzieci zmarłego zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. powinny wynieść po 100 000 złotych. Z uwagi na to, że strona pozwana wypłaciła w postępowaniu likwidacyjnym powodom W. J. (1), J. J. i P. J. z tego tytułu kwoty po 40 000 złotych, w pozwie uznano za zasadne dochodzenie tytułem zadośćuczynienia dalszych kwot po 60 000 złotych ( 100 000 złotych – 40 000 złotych ) z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2016 roku , tj. od dnia następnego po dniu wydania decyzji przez stronę pozwaną w przedmiocie uznania jej odpowiedzialności i wypłacenia odszkodowania.

Powodowie wnieśli ( k. 5-6 ) o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii na okoliczność ustalenia jaki wpływ miała śmierć E. J. na ich stan psychiczny oraz aktualnego stanu psychicznego powodów.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) S.A. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego wniosła (k. 36-38 ) o oddalenie powództw w całości za przyznaniem na jej rzecz kosztów procesu.

Strona pozwana przyznała fakt prowadzenia postępowania likwidacyjnego, przyjęcia odpowiedzialności za zdarzenie z dnia 13 sierpnia 2015 roku oraz wysokość kwot wypłaconych powodom tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia.

W ocenie strony pozwanej przyznane i wypłacone dotąd kwoty tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania spełniają przesłanki z art. 446 § 3 i § 4 k.c. a dalsze roszczenia z tego tytułu nie są uzasadnione.

Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego strona pozwana przedstawiła własną argumentację w zakresie ustalenie odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia oraz rozmiaru krzywdy.

Zdaniem strony pozwanej odsetki od żądanych kwot zadośćuczynienia i odszkodowania powinny być zasądzone dopiero od chwili wyrokowania.

Jednocześnie strona pozwana wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii psychiatrycznej ( k. 38 ) na okoliczność ustalenia czy powodowie w wyniku przeżyć związanych ze śmiercią E. J. doznali trwałego uszczerbku na zdrowiu, a jeśli tak, to jaki jest stopień tego uszczerbku, czy wymagali leczenia lub terapii psychologicznej i psychiatrycznej i czy z takiej terapii skorzystali.

W piśmie procesowym z dnia 18 września 2017 roku ( k. 134-135 ) powodowie odnosząc się do odpowiedzi na pozew podtrzymali pozew w całości.

Na rozprawie z dnia 21 listopada 2017 roku pełnomocnicy stron podtrzymali dotychczasowe stanowiska w sprawie ( k. 140 od 00:02:03 i od 00:02:16 ).

W ramach propozycji ugody pełnomocnik strony pozwanej proponował początkowo ( k. 140 od 00:03:42 ) na rzecz A. J. (1) kwotę 40 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i 10 000 złotych tytułem odszkodowania, zaś na rzecz pozostałych powodów kwoty po 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i po 15 000 złotych tytułem odszkodowania.

W wyniku prowadzonych negocjacji pełnomocnik strony pozwanej proponował następnie ( k. 140/2 od 00:10:17 ) na rzecz A. J. (1) kwotę 45 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i 10 000 złotych tytułem odszkodowania, zaś na rzecz pozostałych powodów kwoty po 35 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i po 15 000 złotych tytułem odszkodowania.

Ostatecznie między stronami do ugody jednak nie doszło ( k. 140/2 od 00:25:28 ).

W piśmie procesowym złożonym w dniu 26 czerwca 2018 roku ( k. 215-217 ) strona pozwana poinformowała, iż z dniem 22 czerwca 2018 roku przyznała powodom dodatkowe kwoty tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania, tj. na rzecz A. J. (1) kwotę 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i 10 000 złotych tytułem odszkodowania, zaś na rzecz pozostałych powodów kwoty po 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i po 10 000 złotych tytułem odszkodowania.

Powodowie w piśmie procesowym z daty 27 czerwca 2018 roku ( k. 221-222 ) złożonym na rozprawie z dnia 28 czerwca 2018 roku przyznali fakt wypłaty im w dniu 22 czerwca 2018 roku kwot po 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i po 10 000 złotych tytułem odszkodowania.

Z tych względów powódka A. J. (1) działając w imieniu własnym cofnęła swój pozew częściowo, tj. do kwoty 40 000 złotych ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła o zasądzenie na jej rzecz:

- kwoty 130 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 30 000 złotych zadośćuczynienia od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

- kwoty 30 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 10 000 złotych odszkodowania od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku

Imieniem małoletnich J. J. i P. J. powódka A. J. (1) cofnęła pozew częściowo, tj. do kwot po 40 000 złotych ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła o zasądzenie na ich rzecz:

- kwot po 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 30 000 złotych zadośćuczynienia od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

- kwot po 30 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 10 000 złotych odszkodowania od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku.

Powódka W. J. (1) cofnęła pozew częściowo, tj. do kwot po 40 000 złotych ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła o zasądzenie na jej rzecz:

- kwoty 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 30 000 złotych zadośćuczynienia od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

- kwoty 30 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 10 000 złotych odszkodowania od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku.

Na rozprawie z dnia 28 czerwca 2018 roku pełnomocnik powodów podtrzymał pozwy w kształcie zaprezentowanym jak w piśmie z dnia 27 czerwca 2018 roku ( k. 226 od 00:49:44 ).

Pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie powództw ( k. 226 od 00:52:08 ).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka A. J. (2) z domu R. jest matką powodów W. J. (1) ur. (...), J. J. ur. (...) i P. J. ur. (...).

W okresie od 24 stycznia 1987 roku do 13 sierpnia 2015 roku A. J. (1) pozostawała w związku małżeńskim z E. J..

Oprócz powodów z małżeństwa z E. J. A. J. (1) ma jeszcze jedną córkę B. B..

Dowód: / kopia aktu małżeństwa - k. 21; kopie aktów urodzeń – k. 29-31; zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2; zeznania świadka B. B. od 00:40:06 – k. 141/2 /.

Przez szereg lat małżeństwa powódka A. J. (1) z mężem i dziećmi mieszkali z w L. nr (...) w domu wybudowanym przez nich w małżeństwie.

W sąsiedztwie znajduje się dom rodzinny E. J., gdzie mieszkają jego rodzice.

A. J. (1) i E. J. tworzyli zgodne małżeństwo oparte na wzajemnym wsparciu, miłości i zaufaniu.

W ich małżeństwie na przestrzeni lat utrwalił się podział ról, tak, iż E. J. podejmował prace zarobkowe w budownictwie i jako jedyny żywiciel zdobywał środki pieniężne na utrzymanie rodziny, zaś A. J. (1) z zawodu kucharz i rolnik nie pracowała zawodowo, zajmowała się domem i opieką nad dziećmi oraz pracą w gospodarstwie rolnym teściów. Pobierała jedynie zasiłek rodzinny na dzieci.

E. J. zarejestrował działalność gospodarczą i jako przedsiębiorca zajmował się robotami budowlanymi związanymi z wznoszeniem budynków.

Działalność tę E. J. prowadził początkowo na terenie Polski osiągając przychody na poziomie od 25 000 złotych do około 40 000 złotych rocznie.

Przez kilka licząc do sierpnia 2015 roku E. J. pracował też na budowach w Austrii w okolicach W. i zarabiał tam około 2000 euro miesięcznie.

Z Austrii do domu E. J. przyjeżdżał na weekendy i w tym czasie pomagał żonie w obowiązkach domowych, przygotowywał opał na zimę, wykonywał niezbędne remonty i naprawy w budynku oraz zajmował się dziećmi.

Pomagał też finansowo i pracą najstarszej córce B. B. w budowie jej domu.

Zdarzały się sytuacje, że powódka A. J. (1) z dziećmi odwiedzała męża w Austrii.

Jeden raz z rodziną E. J. spędził dwa tygodnie wakacji w Norwegii u zięcia.

Dowód: / kopia wpisu w CEiIDzG – k. 22; kopia PIT 28 za 2013 rok - k. 23-25; kopia PIT 28 za 2014 rok – k. 26-28; zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2; zeznania świadka B. B. od 00:40:06 – k. 141/2; zeznania świadka S. S. od 00:28:57 – k. 141;

z akt szkody (...) – kopia PIT 28 za 2008 rok – k. 73-77; kopia PIT 28 za 2009 rok- k. 78-82; kopia PIT 28 za 2010 rok – k. 83-87; kopia PITA 28 za 2011 rok – k. 88-90; kopia PIT za 2012 rok – k. 91-95; kopia PIT 28 za 2013 rok - k. 96-100; kopia PIT 28 za 2014 rok – k. 101-105 /.

W dniu w dniu 13 sierpnia 2015 roku w L. niedaleko domu powódki A. J. (1) i E. J. miało miejsce tragiczne zdarzenie.

Kierujący samochodem marki H. (...) nr rej (...) D. M. poruszając się z nadmierną prędkością naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i nie zachował należytej ostrożności, stracił panowanie nad pojazdem oraz potrącił prawidłowo poruszającego się poboczem drogi E. J. powodując u niego obrażenia ciała skutkujące śmiercią, w postaci licznych ran, zasinień, otarć naskórka, wielokrotnego złamania kręgosłupa w odcinku szyjnym i piersiowym z uszkodzeniem więzadeł szczytowo-obrotowych z przerwaniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym, złamania obojczyków, żeber i mostka, złamania kości miednicy z rozerwaniem spojenia łonowego, przerwaniem tętnicy głównej z tamponadą worka osierdziowego.

/ Bezsporne /

Powodowie nie widzieli momentu wypadku.

W czasie trwania akcji ratowniczej z udziałem Policji i Pogotowia (...) powódka A. J. (1) wraz z dziećmi byli na miejscu zdarzenia i obserwowali bezskuteczność reanimacji.

E. J. zmarł nie odzyskawszy przytomności.

Dowód: / zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2; zeznania powódki W. J. (2) od 00:39:31 – k. 225/2; zeznania świadka B. B. od 00:40:06 – k. 141/2;

z akt szkody (...) – akt zgonu E. J. – k. 69 /.

Samochód marki H. (...) nr rej (...) kierowany przez D. M. w dacie zdarzenia objęty był obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. na podstawie polisy nr (...).

/ Bezsporne /.

Powodowie W. J. (1) oraz A. J. (1) działając imieniem własnym oraz małoletnich dzieci J. J. i P. J. w dniu 09 grudnia 2015 roku za pośrednictwem Kancelarii Pomocy (...) w wypadkach zgłosili stronie pozwanej szkodę z dnia 13 sierpnia 2015 roku domagając się zadośćuczynienia i odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej z tytułu śmierci E. J..

Żądanie powódki W. J. (1) obejmowało kwotę 100 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i 220 000 złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej.

Żądanie powódki A. J. (1) obejmowało kwotę 80 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i 200 000 złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej.

A. J. (1) dochodziła także zwrotu kosztów pogrzebu.

Imieniem małoletniej córki J. J. powódka A. J. (1) żądała kwoty 100 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i 250 000 złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej.

Imieniem małoletniego syna P. J. powódka A. J. (1) żądała kwoty 120 000 złotych tytułem zadośćuczynienia i 280 000 złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej.

Ponadto powodowie domagali się zasądzenia rent w kwotach po 2 355 złotych.

Dowód: / z akt szkody (...) – wniosek o szczęcie postępowania likwidacyjnego z dnia 09 grudnia 2015 roku – k. 56-59; pełnomocnictwa – k. 60-64; rachunki – k. 70-72; /.

Strona pozwana przeprowadziła postępowanie likwidacyjne, a w jego wyniku uznała swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia.

Decyzjami z dnia 15 stycznia 2016 roku strona pozwana przyznała powodom jako bezsporne kwoty odszkodowania po 10 000 złotych.

Decyzją z dnia 11 lutego 2016 roku strona pozwana przyznała powódce A. J. (3) kwotę 40 000 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz ustaliła kwotę odszkodowania na 20 000 złotych odliczając wypłaconą wcześniej kwotę 10 000 złotych. Przyznała też strona pozwana A. J. (1) 9 000 złotych tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.

Decyzjami z dnia 11 lutego 2016 roku strona pozwana przyznała powodom W. J. (3), J. J. i P. J. kwoty po 40 000 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz ustaliła kwoty odszkodowania po 20 000 złotych odliczając wypłacone wcześniej kwoty po 10 000 złotych.

Dowód: / z akt szkody (...) – w szczególności: decyzje z dnia 15 stycznia 2016 roku – k. 106- 121; decyzja z dnia 11 lutego 2018 roku co do A. J. (1) – k. 122-123; decyzja z dnia 11 lutego 2018 roku co do W. J. (1) – k. 124-125; decyzja z dnia 11 lutego 2018 roku co do J. J. – k. 128-129; decyzja z dnia 11 lutego 2018 roku co do P. J.– k. 126-127; informacja z dnia 11 lutego 2016 roku – k. 130 /.

Do 13 sierpnia 2015 roku powodowie nie mieli żadnych problemów zdrowotnych.

Powodowie nie spodziewali się nagłej i tragicznej śmierci E. J., a jego śmierć w wypadku drogowym była dla nich traumatycznym przeżyciem.

Dowód: / zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2; opinie psychologiczno- psychiatryczne z dnia 10 kwietnia 2018 roku – k. 176-191 /.

Po śmierci męża powódka A. J. (1) jako jego żona załamała się i nie była w stanie funkcjonować. Przez około 3 miesiące leczyła się psychiatrycznie w N. i M. oraz przyjmowała leki na uspokojenie, ale jak się wyciszyła to przestała je stosować.

Wsparcie okazała jej najstarsza córka B. B. oraz rodzina generacyjna E. J..

Dowód: / zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2; zeznania świadka B. B. od 00:40:06 – k. 141/2; opinia psychologiczno- psychiatryczna z dnia 10 kwietnia 2018 roku dotycząca A. J. (1) – k. 184-187 /.

Małoletni powodowie P. J. i J. J. oraz powódka W. J. (1) przez kilka miesięcy korzystali z pomocy psychologicznej.

W dacie śmierci ojca powódka W. J. (1) miała 16 lat, ukończyła gimnazjum i od września 2015 roku miała podjąć naukę w szkole średniej.

W dacie śmierci ojca powódka J. J. miała 13 lat ukończyła szkole podstawową i od września 2015 roku miała podjąć naukę w gimnazjum.

W dacie śmierci ojca powód P. J. miała 7 lat i od września 2015 roku miał podjąć naukę w klasie I szkoły podstawowej.

Dowód: / zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2; zeznania powódki W. J. (1) od 00:40:41 – k. 225/2; zeznania świadka B. B. od 00:40:06 – k. 141/2; opinia psychologiczno- psychiatryczne z dnia 10 kwietnia 2018 roku – k. 176-183 i k. 188-191 /.

Wyniki uzyskane w badaniach psychologicznych A. J. (1) wskazują na jej sprawność intelektualną mieszczącą się w granicach normy.

Wśród jej osobowościowych cech widoczne są cech wskazujące na przeciętny poziom neurotyzmu i introwersję. Ujawnia ona podwyższony poziom leku stanu i przeciętny poziom leku cechy. Nie ujawnia natomiast nadmiernej potrzeby aprobaty społecznej. Jawi się ona jako osoba mająca predyspozycje do radzenia sobie z sytuacjami trudnymi adekwatnie do ich nasilenia, natomiast sytuacyjnie może reagować wzmożonym niepokojem. Jest także osobą zamkniętą nie angażującą się nadmiernie w relacje towarzyskie, ale też refleksyjną, wrażliwą, przeżywającą emocje do wewnątrz.

Wyniki uzyskane w kwestionariuszu do pomiaru depresji sugerują występowanie u niej zaburzeń depresyjnych. A. J. (1) zgłasza w większości podskal ( tj. myślenie o śmierci, pesymizm i alienacja, poczucie winy, napięcie lekowe, objawy psychosomatyczne i spadek zainteresowań a także niskie możliwości samoregulacyjne ) objawy na wyższym niż przeciętny poziomie, spełniającym kryteria zaburzeń o charakterze depresyjnym.

W badaniu psychiatrycznym A. J. (1) wykazuje nastrój lekko obniżony, labilność emocjonalną, łatwość do wzruszeń, spadek zainteresowań, mniejszą aktywność życiową, leki, obawy o przyszłość, trudności w podejmowaniu decyzji, spadek łaknienia.

Wyniki badań psychologiczno-psychiatrycznych powódki A. J. (1) pozwalają na ocenę, że jej więzi ze zmarłym E. J. były silne i bliskie, a stosunki rodzinne prawidłowe. W aspekcie psychologicznym śmierć męża była dla niej nagłym i niespodziewanym zerwaniem szczególnej więzi emocjonalnej pomiędzy osobami najbliższymi, w wyniku czego A. J. (1) doznała naruszenia dobrostanu emocjonalnego i psychicznego.

Po zdarzeniu z dnia 13 sierpnia 2015 roku wystąpiły u niej konsekwencje w postaci pogorszenia funkcjonowania sferze psychicznej ( zaburzenie snu i łaknienia, przygnębienie, smutek, żal zwiększona reaktywność emocjonalna, poczucie zagubienia i bezradności ).

Nadal utrzymują się u niej objawy zespołu nerwicowego o obrazie depresyjno lękowym o umiarkowanym nasileniu, które nie uniemożliwiają jej funkcjonowanie w rodzinie i pełnienie właściwej roli życiowej, ale wymagają z jej strony zwiększonego wysiłku i są źródłem stresu. Jest to przedłużona reakcja adaptacyjna związana z przebytym stresem, jako następstwem niekończącego się procesu żałoby.

Wobec utrzymujących się objawów nerwicowych powódka A. J. (1) powinna być objęta pomocą psychologiczną i leczeniem psychiatrycznym.

Jej długotrwały uszczerbek na zdrowiu wynosi 5 % z pkt. 10 a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania ( Dz. U. 2013 poz. 954 - tekst jednolity ).

Dowód: / opinia psychologiczno- psychiatryczna z dnia 10 kwietnia 2018 roku dotycząca A. J. (1) – k. 184-187 /.

Wyniki uzyskane w badaniach psychologicznych W. J. (1) wskazują na jej sprawność intelektualną mieszczącą się w granicach normy.

Wśród jej osobowościowych cech widoczne są cech wskazujące na nieznacznie podwyższony poziom neurotyzmu oraz introwersję. Ujawnia ona podwyższony poziom leku stanu i podwyższony poziom leku cechy. Nie ujawnia natomiast tendencji do ukazywania własnej osoby w korzystniejszym świetle.

Jawi się ona jako osoba mogąca mieć nieco większe trudności do radzenia sobie z sytuacjami trudnymi i stresowymi. Jest także osobą nieco bardziej zamkniętą, nie angażującą się nadmiernie w relacje towarzyskie, ale też refleksyjną, wrażliwą, przeżywającą emocje do wewnątrz.

W badaniu psychiatrycznym W. J. (1) wykazuje pełną orientację i rzeczowy kontakt, w nastroju i napędzie wyrównanym, bez zaburzeń psychotycznych. Jej reakcje emocjonalne są adekwatne do treści wypowiedzi.

Wyniki badań psychologiczno-psychiatrycznych powódki W. J. (1) pozwalają na ocenę, że jej więzi ze zmarłym ojcem E. J. były silne i bliskie, a stosunki rodzinne prawidłowe. W aspekcie psychologicznym śmierć ojca była dla niej nagłym i niespodziewanym zerwaniem szczególnej więzi emocjonalnej pomiędzy osobami najbliższymi, w wyniku czego W. J. (1) doznała naruszenia dobrostanu emocjonalnego i psychicznego.

Po zdarzeniu z dnia 13 sierpnia 2015 roku wystąpiły u niej konsekwencje w postaci pogorszenia funkcjonowania trwające co najmniej 6 miesięcy, głównie sferze psychicznej ( przygnębienie, smutek, żal zwiększona reaktywność emocjonalna ).

Aktualnie w jej sferze funkcjonowania nie obserwuje się większych negatywnych następstw związanych ze zdarzeniem z dnia 13 sierpnia 2015 roku.

Nie wymaga ona pomocy psychologicznej ani leczenia psychiatrycznego.

Obecnie konsekwencje przeżytego urazu nie dezorganizują funkcjonowania W. J. (1).

Emocje opisywane przez nią jako te, które przeżywa w związku ze wspomnieniami osoby ojca są typowymi przeżyciami w sytuacji wspomnienia bliskich nieżyjących osób. Dobre możliwości intelektualne są niewątpliwie czynnikami będącymi pozytywnymi zasobami w odzyskiwaniu przez nią równowagi psychicznej.

Dowód: / opinia psychologiczno- psychiatryczna z dnia 10 kwietnia 2018 roku dotycząca A. J. (1) – k. 176-179 /.

Po śmierci ojca powódka W. J. (1) uczęszczała przez trzy lata do liceum a nauka nie sprawiała jej problemów. W maju 2018 roku złożyła ona egzamin dojrzałości.

W. J. (1) zamierza aktualnie studiować w systemie dziennym na Uniwersytecie Ekonomicznym w K..

Dowód: / zeznania powódki W. J. (1) od 00:40:41 – k. 225/2 /.

Wyniki uzyskane w badaniach psychologicznych J. J. wskazują na jej sprawność intelektualną mieszczącą się w granicach normy.

Wśród jej osobowościowych cech widoczne są cech wskazujące na nieznacznie przeciętny poziom neurotyzmu oraz ambiwersję. Ujawnia ona przeciętny poziom leku stanu i przeciętny poziom leku cechy. Ujawnia natomiast nieznacznie podwyższoną potrzebę aprobaty społecznej.

Jawi się ona jako osoba zrównoważona emocjonalnie, która potrafi sobie radzić z sytuacjami trudnymi i stresowymi. Jest także osoba raczej otwartą, prawidłowo funkcjonującą w relacjach interpersonalnych, towarzyską, otwartą na doświadczenia.

W badaniu psychiatrycznym J. J. wykazuje pełną orientację i dobry kontakt słowny, w nastroju i napędzie wyrównanym.

Wyniki badań psychologiczno-psychiatrycznych powódki J. J. pozwalają na ocenę, że jej więzi ze zmarłym ojcem E. J. były silne i bliskie, a stosunki rodzinne prawidłowe. W aspekcie psychologicznym śmierć ojca była dla niej nagłym i niespodziewanym zerwaniem szczególnej więzi emocjonalnej pomiędzy osobami najbliższymi, w wyniku czego J. J. doznała naruszenia dobrostanu emocjonalnego i psychicznego.

Aktualnie w jej sferze funkcjonowania nie obserwuje się większych negatywnych następstw związanych ze zdarzeniem z dnia 13 sierpnia 2015 roku.

Nie wymaga ona pomocy psychologicznej ani leczenia psychiatrycznego.

Obecnie konsekwencje przeżytego urazu nie dezorganizują funkcjonowania J. J..

Emocje opisywane przez nią jako te, które przezywa w związku ze wspomnieniami osoby ojca są typowymi przeżyciami w sytuacji wspomnienia bliskich nieżyjących osób. Dobre możliwości intelektualne są niewątpliwie czynnikami będącymi pozytywnymi zasobami w odzyskiwaniu przez nią równowagi psychicznej.

Dowód: / opinia psychologiczno- psychiatryczna z dnia 10 kwietnia 2018 roku dotycząca J. J. – k. 188-191 /.

Po śmierci ojca powódka J. J. uczęszczała przez trzy lata do gimnazjum a nauka nie sprawiała jej problemów.

J. J. zamierza aktualnie uczyć się w szkole średniej ( liceum ogólnokształcącym lub technikum. Lubi gotować, dużo ćwiczy, interesuje się literaturą i ma koleżanki.

Dowód: / częściowo zeznania powódki W. J. (1) od 00:40:41 – k. 225/2; zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2; opinia psychologiczno- psychiatryczna z dnia 10 kwietnia 2018 roku dotycząca J. J. – k. 188-191 /.

Wyniki uzyskane w badaniach psychologicznych P. J. wskazują na jego sprawność intelektualną mieszczącą się w granicach normy.

Wśród jej osobowościowych cech widoczne są cech wskazujące na nieznacznie wysoki poziom neurotyzmu oraz ambiwersję. Nie ujawnia natomiast podwyższonej potrzeby aprobaty społecznej.

Jawi się ona jako osoba wrażliwa emocjonalnie, reagująca wzmożonym napięciem lękowym w sytuacjach trudnych i stresujących. Jest także osobą raczej otwartą, prawidłowo funkcjonującą w relacjach interpersonalnych, towarzyską, otwartą na doświadczenia.

W badaniu psychiatrycznym P. J. wykazuje dobry kontakt, w nastroju i napędzie wyrównanym, ale chwilami się wzrusza, choć stara się ukryć emocje. Nie ujawnia zaburzeń psychotycznych. Sposób wypowiedzi i przedstawiania swoich przeżyć jest adekwatny do jego wieku.

Wyniki badań psychologiczno-psychiatrycznych powoda P. J. pozwalają na ocenę, że jej więzi ze zmarłym ojcem E. J. były silne i bliskie, a stosunki rodzinne prawidłowe. W aspekcie psychologicznym śmierć ojca była dla niego nagłym i niespodziewanym zerwaniem szczególnej więzi emocjonalnej pomiędzy osobami najbliższymi, w wyniku czego P. J. doznał naruszenia dobrostanu emocjonalnego i psychicznego.

Aktualnie w jej sferze funkcjonowania nie obserwuje się większych negatywnych następstw związanych ze zdarzeniem z dnia 13 sierpnia 2015 roku.

Nie wymaga leczenia psychiatrycznego.

Natomiast z uwagi na zgłaszane przez niego leki o rodzinę, lęki przed możliwością jej utraty, martwienie się smutkiem matki, a także fakt, iż w okresie dojrzewania osoba ojca ma istotne znaczenie w rozwoju osobowości ojca, wydaje się zasadny objęcie go opieką psychologiczna w celu wsparcia w trudnych dla niego momentach.

Dowód: / opinia psychologiczno- psychiatryczna z dnia 10 kwietnia 2018 roku dotycząca P. J. – k. 180-183 /.

Aktualnie P. J. ma 11 lat, uczęszcza do szkoły podstawowej, gra w piłkę nożną w klubie piłkarskim i ma kolegów. Angażuje się w pomoc domową powódce A. J. (1).

Dochód rodziny stanowią aktualnie: renta rodzina z ZUS w łącznej kwocie około 900 złotych miesięcznie, renta z (...) po 1600 złotych kwartalnie na każdego z powodów, zasiłek rodzinny w kwocie 830 złotych miesięcznie i kwota 1000 złotych miesięcznie w ramach programu „Rodzina 500+”.

Dowód: / częściowo zeznania powódki W. J. (1) od 00:40:41 – k. 225/2; zeznania powódki A. J. (1) od 00:07:13 – k. 224/2 /.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie załączonych do akt dokumentów, których wiarygodność i autentyczność nie zostały przez strony podważone, kopi dokumentów z akt likwidacyjnych szkody nr (...) ( k. 52-131 ), opinii biegłego psychiatry i opinii biegłego psychologa ( k. 176-191 ), zeznań świadków S. S. i B. B. oraz zeznań powódek A. J. (1) i W. J. (1).

Pisemne opinie psychologiczno - psychiatryczne dotyczące powodów z dnia 10 kwietnia 2018 roku ( k. 176-191 ) opracowane przez biegłą psychiatrę G. Z. i psychologa M. Ś. są rzetelne i kompletne.

Opinie wydane zostały przez biegłe po indywidualnych badaniach psychiatrycznych każdego z powodów.

Przeprowadzenia dowodu z opinii psychologicznej domagali się powodowie ( k. 5-6) na okoliczność ustalenia wpływu śmierci E. J. na stan psychiczny powodów, stopnia związania ze zmarłym, relacji i więzi emocjonalnych oraz czy śmierć E. J. wywołała zmianę w zachowaniu i funkcjonowaniu powodów, czy doszło do uszczerbku w ich zdrowiu psychicznym a jeśli tak to w jakiej wysokości.

Strona pozwana wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii psychiatry ( k. 38 ) na okoliczność zbadania w jakim stopniu powodowie odczuli śmierć męża/ojca, czy śmierć poszkodowanego wywołała w ich życiu skutki o charakterze ponadnormatywnym, czy też były one typowe w sytuacji śmierci członka rodziny, czy powodowie doznali w związku z tym trwałego uszczerbku na zdrowiu, stopnia uszczerbku, czy powodowie wymagali lub wymagają leczenia psychiatrycznego i terapii psychologicznej.

Biegłe psycholog M. Ś. i psychiatra G. Z. po dokonaniu badania psychologicznego i psychiatrycznego powodów oraz po analizie dołączonej dokumentacji z akt sprawy wysnuły wnioski na okoliczność aktualnego stanu zdrowia psychicznego powodów oraz oceniły wpływ śmierci E. J. na przeszłe, a także obecne funkcjonowanie powodów w społeczeństwie.

Zwrócić trzeba uwagę, iż w stosunku do powodów od strony psychologicznej konsekwencje nagłej śmierci E. J. były szczególnie odczuwalne z uwagi na strukturę osobowości powodów jako osób introwertych. Co prawda z opinii wynika, iż powodowie w zasadzie są osobami o przeciętnym poziomie neurotyzmu co oznacza, że lepiej radzą sobie oni w sytuacjach trudnych i stresowych, ale równocześnie mają oni skłonność do odcinania się od emocji, co w konsekwencji może prowadzić do nasilenia się objawów somatycznych.

U wszystkich powodów niewątpliwie wystąpiły konsekwencje charakterystyczne dla stanu po przeżytej traumie psychicznej ( stan posttraumatyczny ) i były one przeżywane przez nich adekwatnie do ich sytuacji życiowej.

Faktem notoryjnym jest, iż śmierć bliskiej osoby należy do najczęstszych i najważniejszych czynników wywołujących traumę i stres.

Śmierć męża dla żony, śmierć ojca dla dziecka oznacza utratę poczucia bezpieczeństwa, utratę stabilizacji życiowej, utratę wsparcia czy autorytetu.

Po zdarzeniu powodowie korzystali ze stałej pomocy psychologicznej.

Doznany uraz nadal ma pośredni wpływ na obecne funkcjonowanie powodów co manifestuje się w zaburzeniach snu, reaktywności na przypominanie zdarzenia, nasilającego się pogotowia lękowego w sytuacjach kiedy dłużej nie ma osób najbliższych, a także zniekształceń poznawczych w postaci negatywnych przekonań co do swojej osoby i losu.

Można uznać, iż obecnie konsekwencje przeżytego urazu dezorganizują funkcjonowanie powodów głównie w sferze emocjonalnej.

Tezy opinii psychologiczno - psychiatrycznej nie były przedmiotem zarzutów żadnej ze stron ( k. 192-194 i 201 ).

Na marginesie dodać trzeba, iż Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd, że zasądzenie zadośćuczynienia jedynie pośrednio jest uzależnione od wykazania, że osoba najbliższa, dochodząca zadośćuczynienia, na skutek śmierci członka rodziny doznała uszczerbku na zdrowiu psychicznym.

Podkreślić należy, iż sąd stosownie do treści przepisu art. 278 k.p.c. może dopuścić dowód z opinii biegłego, jeżeli rozpoznanie sprawy wymaga wiadomości specjalnych.

Nie odmawiając bowiem słuszności stanowisku, że ocena stanu prawnego należy do Sądu uznać należało, że dowód z opinii jest dowodem w pełni miarodajnym do czynienia istotnych okoliczności faktycznych – tj. ustalenia indywidualnego charakteru użytków gruntu i identyfikacji gruntu.

Dowód z opinii biegłego ma charakter szczególny, ponieważ jego celem jest dostarczenie sądowi wiadomości specjalnych niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy. Dlatego nie można go zastąpić inną czynnością dowodową (np. przesłuchaniem świadka) czy zaniechać jego przeprowadzenia z powodu posiadania wiedzy specjalnej przez sędziego wchodzącego w skład sądu orzekającego. Jeżeli więc do miarodajnej oceny zasadności roszczenia niezbędne są wiadomości specjalne, to pominięcie wniosku strony o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego uzasadniałoby nawet zarzut naruszenia art. 217 § 2 k.p.c. ( tak: wyrok SN z dnia 29 listopada 2006 roku II CSK 245/06, publ. LEX nr 233063 ).

Dodać też trzeba, iż Sąd nie jest opinią biegłego związany i powinien ocenić ją jak każdy dowód, na podstawie kryteriów zgodności z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia skuteczności wyrażonych w niej wniosków, bez wkraczania jednakże w sferę wiedzy specjalistycznej (por. wyrok z dnia 15 listopada 2000 roku, IV CKN 1383/00, publ. LEX nr 52544; wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2005 roku, II CK 572/04, publ. LEX nr 151656).

W świetle stanowiska judykatury zadaniem biegłego nie jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, lecz naświetlenie i wyjaśnienie przez sąd okoliczności z punktu widzenia posiadanych przez biegłego wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego biegłemu materiału sprawy (por. wyrok SN z dnia 11 lipca 1969 roku, I CR 140/69, publ. OSNC 1970/5/85; uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 grudnia 2006 roku, V CSK 360/06, publ. LEX nr 238973).

Utrwalony jest też pogląd, że biegły jest źródłem informacji w zakresie wiedzy specjalistycznej i wypowiada się tylko w odniesieniu do okoliczności wchodzących w zakres jego wiadomości specjalnych, jednakże opinia biegłego może być również źródłem materiału faktycznego sprawy, jakkolwiek w ograniczonym zakresie a na jej podstawie możliwe jest dokonanie ustalenia tylko okoliczności będących przedmiotem wiedzy biegłego.

Krzywda każdorazowo musi być oceniana indywidualnie, w związku z czym nie można w sposób automatyczny wnioskować, że brak leczenia psychiatrycznego lub psychologicznego wskazuje na błahość krzywdy lub też jej niewielki rozmiar. Zgłoszenie się do specjalisty i podjęcie terapii psychologicznej lub psychiatrycznej jest indywidualną decyzją poszkodowanego i pozostaje wypadkową wielu czynników: świadomości konieczności uzyskania specjalistycznej pomocy, środowiska, w którym funkcjonuje poszkodowany, wsparcia uzyskiwanego od osób najbliższych, sytuacji osobistej (związanej choćby z obciążeniem obowiązkami), a także gotowości otwarcia się przed obcymi osobami (jakimi bądź co bądź są lekarze czy terapeuci).

Nie istnieje obiektywny, abstrakcyjnie ujmowany „prawidłowy” wzorzec, do którego należałoby odnosić zachowania i postawy osób, które dochodzą swych roszczeń po śmierci osoby najbliższej.

Nie można zatem negować rozmiaru krzywdy po stracie osób najbliższych przez odwołanie się do „braku cech patologicznych w przebiegu żałoby”, bo nie wiadomo, co należałoby uznać za patologię w żałobie – czy np. brak emocji, czy też popadnięcie w skrajne emocje, a jeśli tak to jakie – pozytywne czy też negatywne.

Indywidualny charakter krzywdy, wywołanej utratą osoby najbliższej, wyklucza dokonywanie ocen tego rodzaju.

W ocenie Sądu fachowość opinii biegłych psychiatry i psychologa nie budzi żadnych wątpliwości. Biegłe, będące specjalistami w swoich dziedzinach, szczegółowo opisały diagnozę stanu psychicznego i psychologicznego powodów i występujące objawy.

Sąd nie znalazł powodów do podważenia wniosków opinii, a także strony nie kwestionowały co do zasady ustaleń biegłej.

Wnioski zawarte w opinii pokrywały się z zachowaniem powodów i ich twierdzeniami zaprezentowanymi przed Sądem. Sąd podzielił w całości opinie biegłych z uwagi na ich fachowość i pełność. Dlatego też, na podstawie wskazanej opinii Sąd ustalił stan psychiczny powodów związany ze śmiercią E. J. oraz wpływ tego wydarzenia na ich dalsze życie.

Dokumenty z akt sprawy likwidacji szkody przedłożone przez pozwanego (...) S.A. ( k. 52-131 ) posłużyły Sądowi do ustalenia przebiegu postępowania likwidacyjnego i wypłaconych już powodom przez pozwanego (...) S.A. kwot tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania. Ponadto z akt sprawy wynika, kiedy został złożony wniosek powodów o wypłatę wnioskowanych kwot.

W toku postępowania Sąd przesłuchał świadków B. B. ( k. 141/2 od 00:40:06 ) i S. S. ( k. 141 od 00:26:38 ).

Świadkowie ci złożyli zeznania, w których opisali relacje łączące zmarłego E. J. z powodami.

Świadek S. S. jako kolega z pracy E. J. posiadał też wiedzę co do prawdopodobnych zarobków zmarłego w Austrii sprzed 13 sierpnia 2015 roku.

Świadek B. B. jako córka powódki A. J. (1) i siostra pozostałych powodów posiadała zaś wiedzę odnośnie zachowanie i przeżyć powodów po śmierci E. J.. Bezspornie B. B. po śmierci ojca jako najstarsza i pełnoletnia wówczas córka okazała osobistą pomoc matce i rodzeństwu w odzyskiwaniu równowagi psychicznej. Miała ona zatem pełny wgląd w sytuację rodzinną powodów i ich codzienne życie – zarówno przed śmiercią E. J., jak i po stracie najbliższej osoby.

Pomimo stosunku bliskości z powodami B. B. nie miała w ocenie Sądu żadnego interesu w tym, aby składać zeznania korzystne jedynie dla powodów.

Sąd nie znalazł zatem żadnych podstaw do kwestionowania zeznań tych świadków, dając im wiarę w pełni.

Zeznaniom powodów A. J. (1) (od 00:06:07 – k. 224/2-225 ) i W. J. (1) ( od 00:39:31 – k. 225/2 ) Sąd dał wiarę w pełni.

Powodowie słuchani przed Sądem faktycznie nie kryli emocji podczas składania zeznań. Okoliczność ta świadczy – co znajduje zresztą potwierdzenie w opiniach psychiatryczno-psychologicznych - o obecnej traumie i trwającej żałobie każdego z powodów w związku z nagłą śmiercią E. J. oraz o wciąż przeżywanym przez powodów rozgoryczeniu z tego faktu. Powódki zatem były autentyczne i szczere w słowach oraz w sposobie zeznawania. Nie można zarzucić im także tendencji do wyolbrzymienia swego stanu w celu osiągnięcia subiektywnej korzyści w procesie.

Podawane zaś przez powódki okoliczności dotyczące przeszłej oraz aktualnej sytuacji materialnej ich rodziny a także emocjonalnej i zdrowotnej nie zostały podważone przez stronę pozwaną ( art. 6 k.c. ).

Godzi się zauważyć w tym miejscu, iż podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia jest rozstrzyganie kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1996 roku, II CRN 173/95, publ. Lex nr 1635264).

Skuteczne przedstawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu ( tak: orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, publ. OSNAPiUS 2000, Nr 19, poz. 732; z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, publ. OSNC 2000, Nr 10, poz. 189; z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, publ. Lex nr 53136; z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, publ. Lex nr 56096).

Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych, i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2003 r., II CK 75/02). Na sądzie orzekającym ciąży obowiązek dokonania oceny wszechstronnej, w czym mieści się wymaganie rozważenia wszystkich dowodów mających znaczenie dla przedmiotu sprawy oraz kierowania się w ocenie regułami logiki i doświadczenia życiowego nakazującego uwzględniać wzajemne związki między poszczególnymi faktami ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2005 r., II CK 385/04).

Dodatkowo należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 3 k.p.c. obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach, jednak ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy obciąża stronę, która z faktów tych wywodzi skutki prawne ( art. 6 k.c. ).

Artykuł 6 k.c. zawiera jedynie ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu i określa reguły dowodzenia, nie stanowi natomiast samodzielnej podstawy rozstrzygnięcia, gdyż tę tworzy przepis prawa materialnego, który także konkretyzuje rozkład ciężaru dowodu. Ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym z reguły spoczywa na powodzie. Zasadniczo powinien on dowieść wystąpienia faktów tworzących jego prawo podmiotowe będące źródłem roszczeń oraz faktów uzasadniających jego odpowiedź na zarzuty pozwanego, natomiast pozwany dowodzi faktów uzasadniających jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda - fakty tamujące oraz niweczące (wyroki SN: z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06, LEX nr 233051; z dnia 29 września 2005 r., III CK 11/05, LEX nr 187030). Reguły rozkładu ciężaru dowodu mają charakter gwarancyjny, wskazując stronę, która poniesie negatywne konsekwencje nieudowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia istotne znaczenie.

Zgodnie z dyspozycją art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.

Z art. 232 k.p.c. wynika zasada, że to strony, a nie sąd, powinny przedstawiać materiał pozwalający poczynić ustalenia faktyczne, z których wywodzą skutki prawne. Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik procesu (wyrok SN z dnia 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662), jak również nie jest jego rzeczą zarządzanie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, sąd nie jest też zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76). Dopuszczenie dowodu z urzędu powinno nastąpić przede wszystkim wtedy, gdy wiadomość o konkretnych środkach dowodowych, istotnych dla poczynienia ustaleń, poweźmie sąd drogą urzędową, np. z oświadczeń strony lub z akt danej sprawy, nie zaś drogą pozaprocesową, i jeżeli przemawiają za tym szczególne względy.

Wskazać należy, że przewidziana w zdaniu drugim art. 232 k.p.c. możliwość dopuszczenia dowodu niewskazanego przez strony jest prawem, a nie obowiązkiem sądu ( tak: uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 19 maja 2000 r., III CZP 4/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 195), i ma charakter dyskrecjonalnej czynności podejmowanej przez sąd z urzędu. Czynności sądu z urzędu w tym zakresie powinny mieć charakter subsydiarny, a więc mogą być podjęte, gdy inne działania zmierzające do pobudzenia aktywności stron przez właściwe pouczenia (art. 5 k.p.c., ) czy zobowiązania (art. 207 § 2 i 3 k.p.c. ) nie przyniosą właściwego rezultatu.

Przewidziane w art. 232 zdanie drugie uprawnienie sądu do działania z urzędu może przekształcić się w procesowy obowiązek sądu tylko w wyjątkowych okolicznościach, ale nie wtedy, gdy strona nie realizuje swoich obowiązków procesowych, negując zarządzenia sądu.

Taki szczególny przypadek uzasadniający dopuszczenie dowodu z urzędu z reguły zachodzi, gdy strona w postępowaniu przed sądami niższych instancji nie była reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego ( tak: wyrok SN z dnia 26 marca 2009 r., I CSK 415/08, LEX nr 577152; postanowienie SN z dnia 21 marca 2003 r., II CK 1267/00, niepubl.).

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał zatem, iż nie ma podstawy do dopuszczenia dowodów z urzędu, gdyż obie strony działały przez profesjonalnych pełnomocników procesowych a postępowanie wydłużało się w czasie.

Stąd inicjatywa dowodowa należała do stron postępowania, a strony doskonale wiedziały jakie okoliczności podlegają dowodzeniu.

W ocenie Sądu brak podstaw do kwestionowania powyższych ustaleń.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwa każdego z powodów zasługują na uwzględnienie w części.

W pierwotnie sformułowanym żądaniu ( 1-6 ) powódka A. J. (1) domagała się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 160 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 40 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

Powódka W. J. (1) w pierwotnie sformułowanym żądaniu ( k. 1-6 ) domagała się zasądzenia kwoty 60 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 40 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

Z tych względów powódka A. J. (1) działając w imieniu własnym cofnęła swój pozew częściowo, tj. do kwoty 40 000 złotych ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła ostatecznie o zasądzenie na jej rzecz:

- kwoty 130 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 30 000 złotych zadośćuczynienia od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

- kwoty 30 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 10 000 złotych odszkodowania od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku

Imieniem małoletnich J. J. i P. J. powódka A. J. (1) cofnęła pozew częściowo, tj. do kwot po 40 000 złotych ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła ostatecznie o zasądzenie na ich rzecz:

- kwot po 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 30 000 złotych zadośćuczynienia od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

- kwot po 30 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 10 000 złotych odszkodowania od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku.

Powódka W. J. (1) cofnęła pozew częściowo, tj. do kwot po 40 000 złotych ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła statecznie o zasądzenie na jej rzecz:

- kwoty 30 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 30 000 złotych zadośćuczynienia od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku,

- kwoty 30 000 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwoty 10 000 złotych odszkodowania od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 22 czerwca 2018 roku.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd, iż współuczestnictwo po stronie powodów dochodzących odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 446 § 4 k.c. i odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. ma charakter formalny, a nie materialny, ponieważ roszczenie to jest oparte na jednakowej, a nie na tej samej podstawie faktycznej i prawnej ( tak: postanowienie SN z dnia 3 marca 2016 roku (...). LEX 2010234; postanowienie SN z dnia 23 lipca 2014 roku, V CZ 51/14, nie publ.; wyrok SN z dnia 16 października 2008 roku, III CSK 143/08 publ. LEX 470015 ).

Wspomniany rodzaj współuczestnictwa, w przeciwieństwie do współuczestnictwa materialnego, cechuje się brakiem więzi materialnoprawnej między współuczestnikami, a ich współwystępowanie po jednej ze stron procesu ma charakter stricte procesowy (postanowienie SN z dnia 21 listopada 2007 roku, I PZ 18/07, nie publ.).

Strona pozwana (...) S.A. wnosiła o oddalenie powództw, podnosząc, iż ustalone i wypłacone w toku postępowania likwidacyjnego kwoty są adekwatnie ustalone w stosunku do art. 446 § 3 i 4 k.c., a żądania powodów ponad wypłacone kwoty są i nieuzasadnione i rażąco wygórowane.

Bezspornie w toku procesu, tj. w dniu 22 czerwca 2018 roku strona pozwana wypłaciła powodom dodatkowe kwoty, tj. po 30 000 złotych zadośćuczynienia i po 10 000 złotych odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej ( k. 215-217 ).

Uwzględniając zaś wynik postępowania likwidacyjnego wskazać trzeba, że strona pozwana do tej pory wypłaciła każdemu z powodów po 70 000 złotych zadośćuczynienia i po 30 000 złotych odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej ( k. 106-131 ).

Stanowiska strony pozwanej co do zasady nie można podzielić w zakresie zadośćuczynienia należnego powodom.

Na mocy art. 436 § 1 k.c. w zw. z art.435 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego pojazdu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Odpowiedzialność samoistnego posiadacza samochodu, w stosunku do osoby przewożonej tym samochodem z grzeczności opiera się na zasadzie winy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 1975 r. I CR 608/75 OSP 1977/3/53).

Odpowiedzialność strony pozwanej (...) S.A. wynika z ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013r. t.j. poz.392), która w art.13 ust.2 oraz art. 36 ust.1 stanowi, iż odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Ubezpieczyciel odpowiada w granicach odpowiedzialności osoby u niego ubezpieczonej.

Odpowiedzialność strony pozwanej (...) S.A. nie była kwestionowana w toku postępowania, co więcej, strona pozwana sama ją uznała, przeprowadzając uprzednio postępowanie likwidacyjne i wypłacając powodom uznane przez siebie kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia ( k. 106-131 oraz k. 215-217 ).

Co do ewentualnego przyczynienia E. J.

Z treści art. 362 k.c. wynika, iż jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Przyczynienie się w ujęciu art. 362 k.c. oznacza, że pomiędzy zachowaniem poszkodowanego a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy. Wina lub oczywista nieprawidłowość (albo ich brak) po stronie poszkodowanego podlegają uwzględnieniu przy ocenie, czy i w jakim stopniu przyczynienie się uzasadnia obniżenie odszkodowania.

Ocena stopnia przyczynienia musi uwzględniać wiek i doświadczenie stron oraz ciążące na nich obowiązki, a także stopień świadomości poszkodowanego (tak: wyrok SN z dnia 05 listopada 2008 roku o sygn. I CSK 139/08, publ. LEX nr 548898).

Strona pozwana (...) S.A. nie zarzuciła, iż zmarły E. J. przyczynił się do wypadku z dnia 13 sierpnia 2015 roku.

Skoro okoliczności zaradzenia z dnia 13 sierpnia 2015 roku nie były kwestionowane, to Sąd nie przypisał zmarłemu E. J. przyczynienia.

Co do odszkodowania

Na podstawie art. 446 § 3 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Sąd winien w tym przypadku dokonać symulacji jak wyglądałaby sytuacja finansowa i majątkowa powodów, gdyby nie zaistniało zdarzenie wywołujące szkodę, czyli nie nastąpiłaby śmierć bliskiej osoby.

Ocena, czy nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji członków rodziny zmarłego nie może odnosić się wyłącznie do stanu z dnia śmierci poszkodowanego, ale musi prowadzić do porównania hipotetycznego stanu odzwierciedlającego sytuację, w jakiej w przyszłości znajdowaliby się bliscy zmarłego, do sytuacji, w jakiej znajdują się w związku ze śmiercią poszkodowanego ( tak: wyrok SN z dnia 21 czerwca 2013 roku I CSK 614/12, publ. LEX nr 1383227).

Poszkodowany nie powinien otrzymać więcej, niż wymaga tego obowiązek naprawienia szkody i cel odszkodowania ( tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 1961 roku, I CO 27/60, publ. OSNC 1962, nr 2, poz. 40).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela także pogląd, iż odszkodowanie należne na podstawie art. 446 § 3 k.c. nie jest pełnym w rozumieniu art. 361 k.c., lecz "stosownym" świadczeniem, nie obejmuje więc utraty wszystkich możliwych w przyszłości korzyści od osoby, która utraciła życie ( tak: wyrok SN z dnia 16 października 2008 roku III CSK 143/08 publ. LEX nr 470015 ).

W razie znacznego pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego, w jego ramach nie mieszczą się wszelkie możliwe szkody majątkowe pozostające w związku przyczynowym ze śmiercią poszkodowanego i tych - nie objętych hipotezą tego przepisu - członek rodziny zmarłego nie może dochodzić. W szczególności nie można brać pod uwagę przy określaniu wysokości dochodzonego odszkodowania rachunkowego wyliczenia strat poniesionych przez poszkodowanego na skutek nieotrzymania części zarobków zmarłego, która przypadała na poszkodowanego w czasie jego życia. Pogląd ten wyrażony w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1969 roku, I CR 26/69 (niepubl.), oraz dnia 14 marca 2007 roku, I CSK 465/06 (OSP 2008, nr 11, poz. 123).

Sąd Najwyższy w stanowisku sformułowanym w wyroku z dnia 30 czerwca 2004 roku, IV CK 445/03 ( publ. M.Pr. 2006, nr 6, s. 315) sformułował pogląd, iż prawidłowa wykładnia określenia "stosowne odszkodowanie" w art. 446 § 3 k.c. powinno uwzględniać nie tylko okoliczności konkretnej sprawy, ale także wartość ekonomiczną odszkodowania. Musi ono wyrażać taką kwotę, która odczuwalna jest jako realne, adekwatne przysporzenie zarówno przez uprawnionego, jak i z obiektywnego punktu widzenia uwzględniającego ocenę większości rozsądnie myślących ludzi.

Jak trafnie stwierdził Sąd Najwyższy w powołanym wcześniej wyroku z dnia 14 marca 2007 r. (I CSK 465/06), zachowała aktualność, ukształtowana w judykaturze w okresie obowiązywania art. 166 kodeksu zobowiązań., mająca podstawę także w treści art. 446 § 3 k.c., zasada, że wysokość odszkodowania dla najbliższych członków rodziny powinna być umiarkowana, chociaż powinno ono uwzględniać zróżnicowanie dochodów i majątku obywateli w dzisiejszej rzeczywistości społeczno-gospodarczej.

Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej uprawnionego w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. zależne jest od rozmiarów ujemnych następstw o charakterze majątkowym, a także zmian w sferze dóbr niematerialnych uprawnionego wywołanych przez śmierć osoby bliskiej, już istniejących oraz dających się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego. Jego ocena powinna być oparta na szczegółowej analizie sytuacji osoby uprawnionej z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, które mają wpływ na jej warunki i trudności życiowe, stan zdrowia (w tym jego ewentualne pogorszenie wywołane śmiercią osoby najbliższej) wiek, stosunki rodzinne i majątkowe, a w odniesieniu do małoletnich dzieci dodatkowo wpływają na warunki wychowawcze i na jej porównaniu z sytuacją, w jakiej znalazłby się uprawniony, gdyby nie śmierć osoby bliskiej.

Nie można pominąć przy tym, mając na uwadze cel i charakter odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 446 § 3 k.c., iż chodzi o świadczenie "stosowne", to jest takie, które posłuży przystosowaniu się uprawnionego do nowych warunków.

W tym aspekcie oceniając zdaniem Sądu na tle przyjętych ustaleń faktycznych, sytuacja powodów nie przedstawia się jako zróżnicowana z punktu widzenia odwracalności negatywnych przeżyć psychicznych spowodowanych śmiercią ojca ( męża ). Mimo różnicy wieku, każdy z powodów pozostawał bowiem w trwałej i świadomej więzi emocjonalnej ze zmarłym ( w relacji dziecko- ojciec, maż – żona ). Co za tym idzie z punktu widzenia zdolności adaptacji do zmienionych warunków oraz rokowań co do perspektyw życiowych sytuacja każdego z powodów jest podobna.

Odszkodowanie nie powinno być zatem źródłem nieusprawiedliwionego wzbogacenia osoby poszkodowanej, wobec czego nie powinno przekraczać wysokości poniesionej szkody, szczególnie gdy jest to szkoda majątkowa.

Skoro, jak przyjmuje się powszechnie, szkodą jest różnica pomiędzy obecnym stanem majątkowym poszkodowanego, a stanem, który by istniał, gdyby nie wystąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę, to ustalając uszczerbek podlegający naprawieniu, należy, co do zasady, mieć także na względzie korzyści wynikające z tego zdarzenia dla poszkodowanego, które powinny zostać zaliczone na poczet należnego odszkodowania (tak: między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2005 roku I CK 185/05, OSNC z 2006 r., nr 7-8, poz. 133).

Powodowie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci E. J. twierdzili, iż należą im się łącznie kwoty po 60 000 złotych, stąd z uwagi na wynik postępowania likwidacyjnego w którym otrzymali z tego tytułu po 20 000 złotych dochodzili pierwotnie dalszych kwot po 40 000 złotych ( 60 000 zł – 20 000 zł ).

W związku z zapłatą w dniu 22 czerwca 2018 roku ( k. 215-217 ) kwot po 10 000 złotych powodowie ograniczyli żądanie odszkodowań do kwot po 30 000 złotych ( k. 221-222 ).

Nie został jednak przedstawiony żaden mechanizm wyliczenia takich kwot – podano jedynie, że zmarły był jedynym żywicielem rodziny, pracował zawodowo, pomagał żonie i towarzyszył jej w opiece nad dziećmi.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd w niniejszej sprawie wynika, że faktycznie zmarły E. J. zapewniał byt finansowy rodzinie, gdyż tylko on pracował i zarabiał pieniądze na utrzymanie.

Zmarły świadczył również realną pomoc żonie powódce A. J. (1) w prowadzeniu gospodarstwa domowego i wychowywaniu dzieci, które były z ojcem związane emocjonalnie. Bezspornie zmarły E. J. towarzyszył powódce A. J. (1) w codziennych sprawach i wykonywał prace, których powódka nie była w stanie wykonać osobiście. W tej chwili powódka zdana jest wyłącznie na siebie, gdyż jej dzieci ze względu na wiek, nie mogą pomagać powódce przy czynnościach obciążających fizycznie.

Sąd ocenił zatem, że członkowie rodziny razem się wspierali.

Okoliczności te choć nie mają wymiaru materialnego, to mają określone znaczenie w ocenie pogorszenia warunków życiowych powodów.

Oceniając wysokość doznanej przez powodów szkody, Sąd wziął pod uwagę nie tylko realną stratę, ale także przyszłe korzyści, których powodowie zasadnie mogliby spodziewać się, gdyby nie zdarzenie, które wywołało śmierć E. J..

Szacując kwotę odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. Sąd uwzględnił możliwości zarobkowe powodów.

Powódka A. J. (1) aktualnie nadal nie pracuje zawodowo i sprawuje osobistą pieczę nad małoletnim powodem P. J.. Nadal prowadzi gospodarstwo rolne z teściami – tak jak przed śmiercią męża - i otrzymuje w ten sposób produkty żywnościowe dla rodziny. Jej zdolność do pracy nie jest jednak ograniczona i obecnie nie obserwuje się pogorszenie stanu psychicznego A. J. (1), a po śmierci E. J. jedynie przez około 3 miesiące pozostawała ona w leczeniu psychiatrycznym.

Powódka W. J. (1) choć jest już pełnoletnia, to dopiero ukończyła szkołę średnią i ma zamiar podjęcia studiów wyższych.

Małoletni powodowie P. J. i J. J. z racji wieku podlegają zaś obowiązkowi szkolnemu.

Mając na uwadze powyższe czynniki Sąd ocenił, że uzasadniona z tytułu odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej byłaby dla każdego z powodów kwota 30 000 złotych - na podstawie art. 446 § 3 k.c.

Bezspornie w postępowaniu likwidacyjnym strona pozwana wypłaciła każdemu z powodów po 20 000 złotych odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej ( k. 106-131 ).

W toku niniejszego procesu, tj. w dniu 22 czerwca 2018 roku strona pozwana wypłaciła powodom dodatkowe kwoty po 10 000 złotych odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej ( k. 215-217 ).

Stąd każdy z powodów otrzymał już łącznie po 30 000 złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej.

Zatem w ocenie Sądu strona pozwana należycie spełniła już swój obowiązek względem powodów z tytułu odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej na podstawie art. 446 § 3 k.c.

Mając powyższe na względzie Sąd żądania powodów o odszkodowania oddalił w całości i orzekł jak w pkt. III, VII, XI i XV wyroku.

W związku z zapłatą w dniu 22 czerwca 2018 roku przez stronę pozwaną dodatkowych kwoty po 10 000 złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej ( k. 215-217 ) powodowie wnieśli ( k. 221-222 ) o zapłatę odsetek ustawowym od tej kwoty za okres od 12 lutego 2016 roku do 22 czerwca 2018 roku.

Żądanie powodów w tym zakresie Sąd ocenił za zasadne.

Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124 poz.1152) w art. 14 jako zasadę wskazuje wypłatę odszkodowania w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie (ust.1). W przypadku zaś gdyby wyjaśnienie w tym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Regulację tę z uwagi na kompensacyjny charakter odnieść należy i do odszkodowania i do zadośćuczynienia (tak: wyrok SN z dnia 16 grudnia 2011 roku, V CSK 38/11).

W świetle art. 455 k.c. roszczenie o zadośćuczynienie oraz o odszkodowanie jako roszczenie pieniężne - w przypadku braku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia - staje się wymagalne z chwilą wezwania do zapłaty. Stąd też odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu należą się już od tej chwili, czemu nie stoi na przeszkodzie to, że wysokość świadczenia jest ostatecznie kształtowana przez sąd.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie przewidziana w art. 446 § 3 i § 4 k.c. możliwość dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę nie zakładają dowolności ocen sądu.

Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu wyrok zasądzający takie świadczenia nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny.

Wymagalność roszczeń a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie może się natomiast różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy.

Terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie odszkodowania czy zadośćuczynienia za krzywdę, może być więc, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie, jak i dzień tego wyrokowania (por. wyrok SN z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10, publ. LEX nr 848109; por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 lutego 2013 r., I ACa 1092/12, publ. LEX nr 1280446).

Powodowie zgłosili swe roszczenia w ramach postępowania likwidacyjnego ( k. 56-59 ).

Strona pozwana roszczenia powodów częściowo uwzględniła ostateczną decyzją z dnia 11 lutego 2016 roku ( k. 106-131 ).

W niniejszym procesie strona pozwana nie wykazała zaś żadnych szczególnych okoliczności, uzasadniających ustalenie biegu początkowego odsetek po dniu wyrokowania.

Nie spełniając dobrowolnie części świadczenia do dnia 22 czerwca 2018 roku i wdając się w spór sądowy strona pozwana ponosiła ryzyko przegrania procesu oraz popadnięcia w opóźnienie już od dnia następnego po dokonaniu odmowy spełnienia świadczenia na rzecz powodów.

Nie ma podstaw do stwierdzenia, by sprawa miała szczególnie zawiły charakter.

Jako profesjonalista strona pozwana (...) S.A. miała wszelkie możliwości do niezwłocznego wyjaśnienia okoliczności zdarzenia, niezbędnych do ustalenia swojej odpowiedzialności jako ubezpieczyciela.

Z tego względu stronę pozwaną (...) S.A. wiązał termin na likwidację szkody do dnia 11 lutego 2016 roku.

Roszczenie powodów jest zatem wymagalne od dnia 12 lutego 2016 i od tego dnia należy liczyć odsetki należne powodom.

Ocena ta jest tym bardziej uzasadniona, bo strona pozwana w dniu 22 czerwca 2018 roku dopłaciła powodom odszkodowanie.

Podsumowując powyższe, Sąd zasądził na rzecz każdego z powodów odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 10 000 złotych za okres od 12 lutego 2016 roku do 22 czerwca 2018 roku.

Mając powyższe na względzie Sąd orzekł jak w pkt. II ppkt.3, pkt. VI ppkt.3, pkt. X ppkt. 3, pkt. XIV ppkt. 3 wyroku.

Co do zadośćuczynienia

Na podstawie art. 446 § 4 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (§4).

Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia szkody majątkowej, a jego celem jest kompensacja doznanej krzywdy, czyli złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji ( tak: wyrok SN z 10 maja 2012 roku, IV CSK 416/11, LexPolonica nr 4934987).

W orzecznictwie oraz w nauce prawa zgodnie przyjmuje się, że suma pieniężna przyznana tytułem zadośćuczynienia ma stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej. Powinna zatem wynagrodzić poszkodowanemu doznane przez niego cierpienia fizyczne oraz psychiczne i ułatwić przezwyciężanie ujemnych przeżyć.

Na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia, roli pełnionej w rodzinie przez osobę zmarłą, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (por. wyrok SN z 10 maja 2012 roku, IV CSK 416/11, LexPolonica nr 4934987, wyrok SN z 3 czerwca 2011 roku, III CSK 279/10, LexPolonica nr 2615917).

Bezspornym jest, że śmierć męża i ojca zawsze stanowi traumatyczne i bardzo bolesne przeżycie dla jego żony i dzieci.

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy wskazać należy, że tragiczna śmierć E. J. w wypadku komunikacyjnym stanowiła dla powodów dramatyczny wstrząs psychiczny.

E. J. w dacie śmierci był 50 – cio letnim, zdrowym mężczyzną, prawidłowo wypełniającym role męża i ojca, pracującym i gwarantującym byt materialny rodzinie.

Powodowie byli bardzo związani emocjonalnie ze zmarłym, w ich rodzinie panowały poprawne, zdrowe i bliskie relacje.

Zmarły był osobą uczynną, pomagał żonie, opiekował się dziećmi, był zabezpieczeniem na starość swoich rodziców, chętnie pomagał w pracy w gospodarstwie domowym.

Był głową swojej rodziny, osobą lubianą, dobrym, uczynnym człowiekiem.

W wyżej powołanym wyroku z 10 maja 2012 roku, IV CSK 416/11, Sąd Najwyższy stwierdził, że krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. Każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która, jak słusznie wskazuje się w literaturze i orzecznictwie, nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego, lecz odnoszona do stopy życiowej społeczeństwa, pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar. Wysokość zadośćuczynienia nie może prowadzić do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar.

Zatem pieniądze otrzymane przez powodów tytułem zadośćuczynienia mają zrekompensować negatywne przeżycia poprzez dostarczenie odpowiednich środków finansowych na pokrycie dodatkowych potrzeb, które pozwolą na przywrócenie równowagi emocjonalnej w takim stopniu w jakim miało to miejsce przed traumatycznym zdarzeniem.

Użyte w art. 446 § 4 k.c. wyrażenie „odpowiednia suma” zawiera już w sobie pojęcie niemożności ścisłego ustalenia zadośćuczynienia ze względu na istotę krzywdy.

Dlatego przy ustaleniu zadośćuczynienia nie stosuje się automatyzmu, a każda krzywda jest oceniana przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy.

Należy podnieść, że w razie śmierci osoby bliskiej na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią tej osoby, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonych ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2013 roku I ACa 30/13, publ. LEX nr 1313281, wyrok SA w Krakowie z dnia 9 października 2012 roku I ACa 875/12, publ. LEX nr 1293092, wyrok SA w Białymstoku z dnia 7 marca 2013 roku I ACa 878/12, publ. LEX nr 1294706).

W emocjach po śmierci osoby bliskiej powstaje pustka, której nie sposób zapełnić lub wycenić. Zadaniem Sądu jest jednak dokonanie takiej kalkulacji. W praktyce judykatura każdy przypadek ocenia indywidualnie (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 9 maja 2013 roku I ACa 1470/12, wyrok SA w Gdańsku z dnia 14 grudnia 2007 roku, I ACa 1137/07).

Śmierć 50 –sięcio letniego ojca i męża niepodważalnie wywołuje u najbliższych traumę. Zaburza też pośrednio naturalny porządek rzeczy, w którym zasadą jest, że to rodzice starsi wiekiem zazwyczaj wcześniej odchodzą. Także strata ojca w sile wieku, jest przeżyciem traumatycznym i powodującym ból u dzieci małoletnich, zwłaszcza w sytuacji, gdy rodzina zamieszkuje razem i wspiera się w codziennych sytuacjach.

Powódka A. J. (1) twierdziła, iż należne jej zadośćuczynienie wynieść powinno 200 000 złotych, dlatego wobec otrzymania w postępowaniu likwidacyjnym z tego tytułu kwoty 40 000 złotych ( k. 106-131 ) domagała się ona jeszcze zadośćuczynienia w wysokości 160 000 złotych.

W związku z zapłatą w dniu 22 czerwca 2018 roku przez stronę pozwaną dodatkowej kwoty z tego tytułu w wysokości 30 000 ( k. 215-217 ) powódka A. J. (1) ograniczyła żądania zadośćuczynienia ( k. 221-222 ) do kwoty 130 000 złotych.

Powódka A. J. (1) twierdziła, iż należne zadośćuczynienie na rzecz małoletnich P. J. i J. J. wynieść powinno po 100 000 złotych, dlatego wobec otrzymania w postępowaniu likwidacyjnym z tego tytułu kwot po 40 000 złotych ( k. 106-131 ) domagała się ona ich imieniem jeszcze zadośćuczynienia w wysokości 60 000 złotych.

W związku z zapłatą w dniu 22 czerwca 2018 roku przez stronę pozwaną dodatkowych kwot z tego tytułu po 30 000 ( k. 215-217 ) powódka A. J. (1) ograniczyła żądania zadośćuczynienia imieniem małoletnich powodów ( k. 221-222 ) do kwot po 30 000 złotych.

Powódka W. J. (1) twierdziła, iż należne jej zadośćuczynienie wynieść powinno po 100 000 złotych, dlatego wobec otrzymania w postępowaniu likwidacyjnym z tego tytułu kwoty 40 000 złotych ( k. 106-131 ) domagała się ona jeszcze zadośćuczynienia w wysokości 60 000 złotych.

W związku z zapłatą w dniu 22 czerwca 2018 roku przez stronę pozwaną dodatkowej kwoty z tego tytułu 30 000 ( k. 215-217 ) powódka W. J. (1) ograniczyła żądania zadośćuczynienia ( k. 221-222 ) do kwoty 30 000 złotych.

W ocenie Sądu, w przypadku wszystkich powodów przyznane kwoty zadośćuczynienia po 70 000 złotych są nieadekwatne do krzywdy, jaką odnieśli powodowie. Śmierć E. J. wywołała u wszystkich powodów gwałtowny wstrząs i miała negatywny wpływ na ich zdrowie psychiczne. Utrudnia im też codzienne funkcjonowanie.

Dlatego też Sąd uznał, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia dla każdego z powodów będą kwoty po 100 000 złotych.

Ustalając ostateczne kwoty zadośćuczynienia, Sąd odliczył od nich kwoty wypłacone dobrowolnie przez stronę pozwaną (...) S.A. jako bezsporne – tj. po 70 000 złotych ( k. 106-131 i k. 220-221 )

Powodowie domagali się zasądzenia odsetek od dochodzonych kwot tytułem zadośćuczynienia od dnia 12 lutego 2016 roku.

Regulację tę z uwagi na kompensacyjny charakter odnieść należy także do zadośćuczynienia (tak: wyrok SN z dnia 16 grudnia 2011 roku, V CSK 38/11).

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie przewidziane w art. 446 § 1 k.c. świadczenie z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu oraz przewidziana w art. 446 § 3 i § 4 k.c. możliwość dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę nie zakładają dowolności ocen sądu.